*Bậc học ban đầu hết sức quan trọng để đào tạo thế hệ trẻ là bậc Tiểu học. Các em sẽ trở thành những công dân tốt mang trong mình những phẩm chất tạo thành cốt lõi của một nhân cách Việt Nam trong giai đoạn mới. Những phẩm chất đó là: trí tuệ phát triển, ý chí cao, tình cảm đẹp.
Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng nên nghị quyết của Ban chấp hành trung ương Đảng đã chỉ rõ là phải “Nâng cao chất lượng toàn diện bậc Tiểu học”. Trong chương trình hiện hành của môn tự nhiên và xã hội ở lớp năm được chia thành ba phần: Khoa học – Lịch sử - Địa lý. Những tri thức thu nhận được từ môn học này là những cơ sở ban đầu, những đường nét ban đầu của nhân cách. Vì vậy việc dạy các em như thế nào để có hiệu quả giáo dục cao. Những tri thức mà các em thu nhận được sẽ gắn chặt trong kí ức, tâm trí và một số kiến thức sẽ được hiện thực hoá trong cuộc sống thơ ngây và cả cuộc đời của học sinh.
Trong nhiều năm qua ở các trường Tiểu học đã có nhiều cố gắng đổi mới phương pháp dạy học. Một điều quan trọng trong sự đổi mới đó là việc làm và sử dụng các phương tiện dạy học để xoá bỏ tình trạng “thầy đọc, trò ghi” rồi “học thuộc lòng, nói lại theo sách”. Vì vậy việc làm và sử dụng đồ dùng dạy môn Tự nhiên và xã hội theo tôi thấy là rất cấp thiết để góp phần thực hiện phương pháp dạy học chương trình hoá.
Xuất phát từ những lí do đó mà tôi chọn đề tài: “Làm và sử dụng đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và xã hội 5”.
Phòng giáo dục và đào tạo thành phố Đông Hà Quảng Trị Trường tiểu học Hàm Nghi ----***---- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM GIÁO VIÊN THỰC HIỆN Bùi Thị Bản Phần I: Lý do chọn đề tài *Bậc học ban đầu hết sức quan trọng để đào tạo thế hệ trẻ là bậc Tiểu học. Các em sẽ trở thành những công dân tốt mang trong mình những phẩm chất tạo thành cốt lõi của một nhân cách Việt Nam trong giai đoạn mới. Những phẩm chất đó là: trí tuệ phát triển, ý chí cao, tình cảm đẹp. Bậc Tiểu học là bậc học nền tảng nên nghị quyết của Ban chấp hành trung ương Đảng đã chỉ rõ là phải “Nâng cao chất lượng toàn diện bậc Tiểu học”. Trong chương trình hiện hành của môn tự nhiên và xã hội ở lớp năm được chia thành ba phần: Khoa học – Lịch sử - Địa lý. Những tri thức thu nhận được từ môn học này là những cơ sở ban đầu, những đường nét ban đầu của nhân cách. Vì vậy việc dạy các em như thế nào để có hiệu quả giáo dục cao. Những tri thức mà các em thu nhận được sẽ gắn chặt trong kí ức, tâm trí và một số kiến thức sẽ được hiện thực hoá trong cuộc sống thơ ngây và cả cuộc đời của học sinh. Trong nhiều năm qua ở các trường Tiểu học đã có nhiều cố gắng đổi mới phương pháp dạy học. Một điều quan trọng trong sự đổi mới đó là việc làm và sử dụng các phương tiện dạy học để xoá bỏ tình trạng “thầy đọc, trò ghi” rồi “học thuộc lòng, nói lại theo sách”. Vì vậy việc làm và sử dụng đồ dùng dạy môn Tự nhiên và xã hội theo tôi thấy là rất cấp thiết để góp phần thực hiện phương pháp dạy học chương trình hoá. Xuất phát từ những lí do đó mà tôi chọn đề tài: “Làm và sử dụng đồ dùng dạy học môn Tự nhiên và xã hội 5”. Phần 2: Cơ sở lí luận và thực tiễn giải quyết đề tài ************************** Phương pháp dạy học là tổng hợp các cách thức hoạt động của Giáo viên và của học sinh trong quá trình dạy học. Quá trình đó được tiến hành dưới vai trò của giáo viên, sự hoạt động nhận thức tích cực của học sinh – phải lấy học sinh làm trung tâm. Cần phải khai thác tối đa những ưu điểm của các phương pháp dạy học để học sinh phát huy tính tích cực học tập một cách thông minh sáng tạo. ở lứa tuổi tiểu học, các em học sinh còn rất hồn nhiên . Các em chỉ hiểu được những khái niệm có liên quan đến môi trường tự nhiên và xã hội trực tiếp xung quanh. Các em còn thiếu kiến thức trực tiếp về thế “giới thực”. Vì vậy cần tạo điều kiện để các em trải nghiệm một cách trực tiếp hay gián tiếp. Cả tư duy và tình cảm của các em đều mang tính cụ thể, trực quan, giàu cảm xúc. Mặt khác ở giai đoạn này ghi nhớ không chủ định còn giữ một vai trò quan trọng trong quá trình nhận thức của các em. Đồng thời khả năng tập trung chú ý của các em chưa cao. Vì vậy việc sử dụng đồ dùng dạy học đã góp phần không nhỏ trong giờ dạy Tự nhiên và xã hội ở trường Tiểu học. Những đồ dùng truyền thống để dạy học bao gồm: - Tranh ảnh phục vụ kiến thức bài học. - Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm của Giáo viên và học sinh để minh hoạ cụ thể hơn nội dung của bài. - Bản đồ, lược đồ. - Sơ đồ trận đánh, chiến dịch. - Mẫu vật có thật trong tự nhiên. Hiện nay việc dạy học chương trình hoá đã thực sự lấy học sinh làm trung tâm. Các trường học đã được trang bị cơ sở vật chất hiện đại nên cần phải cho học sinh được làm quen với các đồ dùng dạy học sinh động thông qua các phương tiện hiện đại như: - Sơ đồ có sự điều khiển ánh sáng, màu sắc, có sự chuyển động linh hoạt, phù hợp với từng đơn vị tri thức nhỏ. - Thiết kế băng hình, đĩa phục vụ nội dung bài dạy. Sử dụng đồ dùng dạy học trong quá trình dạy học là con đường kết hợp chặt chẽ giữa cái cụ thể và cái trìu tượng, phù hợp với các đặc điểm nhận thức của học sinh tiểu học. Nó còn tạo điều kiện tích cực trong quá trình học tập của học sinh. A/ sử dụng đồ dùng trực quan tạo biểu tượng trong việc dạy môn lịc sử 5. ************************ Bộ môn lịch sử trong trường Tiểu học là một bộ môn góp phần giáo dục toàn diện cho học sinh. Tuy nhiên trong học sinh vẫn còn tồn tại tâm lí coi môn lịch sử là môn phụ, thụ động, ít suy nghĩ. Cần sử dụng đồ dùng trực quan để tạo biểu tượng, để giờ dạy không tẻ nhạt mà trở nên sinh động tạo hứng thú trong học tập cho học sinh. Do đặc điểm của việc nhận thức lịch sử là không thể trực tiếp quan sát sự kiện, nhân vật trong quá khứ cho nên việc tạo biểu tượng lịch sử là một yêu cầu rất quan trọng. Biểu tượng lịch sử là hình ảnh chân thực về hiện thực trong quá khứ bằng hoạt động của các giác quan: thị giác tạo nên hình ảnh trực quan, thính giác đem lại những hình ảnh về quá khứ thông qua lời giảng của giáo viên. Tạo biểu tượng là điều kiện để biết lịch sử trên cơ sở khôi phục đúng quá khứ như nó đã tồn tại và là cơ sở quan trọng để hình thành khái niệm. Muốn đạt được điều này ở học sinh thì đòi hỏi ở người giáo viên phải cung cấp tài liệu – sự kiện lịch sử chính xác, vừa sức tiếp thu của học sinh, có hình ảnh cụ thể, sinh động. Đồ dùng trực quan là chỗ dựa dễ hiểu sâu sắc bản chất của sự kiện lịch sử, là phương tiện rất có hiệu lực để hình thành các tri thức, các khái niệm lịch sử. Năm 2004 này, cả nước ta tưng bừng kỉ niệm 50 năm chiến thắng Điện Biên Phủ. Vì vây, bài học lịch sử: “Điện Biên Phủ – Pháo đài thực dân sụp đổ” có tầm quan trọng và tính cập nhật cao. Để thực hiện thành công giờ dạy này, trước hết giáo viên phải thiết kế một bại học đầy đủ, cụ thể. Bản thiết kế phải mang nhiều tâm sức, trí tuệ và thời gian vì “Muốn dạy học có kết quả, cần thiết kế thành công”. Hai yếu tố chủ yếu của bản thiết kế này là: 1) Phương pháp dạy học: đảm bảo sự chủ động của học sinh. - Hướng về học sinh, phát huy tính tích cực của các em trong học tập ở các khâu (lên lớp, học ở nhà, kiểm tra, bài tập, thực hành...) - Khuyến khích học sinh nêu câu hỏi, thắc mắc, đặt vấn đề để tự trả lời, cùng bạn học giải quyết dưới sự hướng dẫn của thầy cô. - Gợi ý một số vấn đề để học sinh có thể viết bài luận nhỏ, trả lời câu hỏi, điền câu, sắp xếp đúng các sự kiện, địa điểm, thời gian. 2) Làm và sử dụng đồ dùng dạy học: Ngoài các đồ dùng như: - Bản đồ Việt Nam - Tranh ảnh về chiến thắng Điện Biên Phủ do học sinh sưu tầm. Giáo viên cần phải có: - Sơ đồ khu Mường Thanh phóng to có sử dụng mũi tên màu sắc. - Đĩa CD Room ghi lại hình ảnh tư liệu và lịch sử: bộ đội kéo pháo, đào hầm, tấn công và đặc biệt là đoạn phim về cuộc tổng công kích chiều ngày 7 tháng 5 năm 1954. Khi tiến hành giờ dạy cần chú ý: a) Phần kiểm tra bài cũ: Sử dụng kíên thức đã học để tiếp thu kiến thức mới và liên hệ với hiện tại. b) Phần mở đầu giới thiệu bài phải gây được không khí học tập, hứng thú với bài học cho học sinh. c) Phần chủ yếu của bài học: bao gồm: - Phương pháp dạy học - Những câu hỏi chính - Những điều chủ yếu cần học - Việc sử dụng các đồ dùng dạy học - Việc quản lí lớp của giáo viên - Phân phối thời gian cho từng phần - Hoạt động của học sinh Qua tiết học tôi nhận thấy Thứ nhất - Trong vài phút đầu học sinh cho nhau quan sát tìm hiểu tranh ảnh mình sưu tầm đã gây hứng thú và chuẩn bị cho việc tiếp thu bài mới. - Giáo viên treo bản đồ và đưa ra những câu hỏi cho học sinh trả lời để thu hút sự chhú ý quan sát của các em. Điều đó luôn luôn gợi cho các em suy nghĩ để giải quyết vấn đề trung tâm của bài giảng. Thứ hai - Việc sử dụng các loại đồ dùng trực quan như sơ đồ, đĩa CD Room phù hợp với bài dạy vừa nâng cao trình độ về lịch sử và nghiệp vụ cho giáo viên vừa giúp cho học sinh nắm được bài học một cách có hiệu quả nhất - Tại sao Pháp và Mỹ gọi Điện Biên Phủ là “Pháo đài không thể công phá” - Thời gian và quy mô của chiến dịch. - 56 ngày đêm (từ ngày 13 – 03 – 1954 đễn ngày 7 – 05 – 1954) - Ta tấn công đợt một ® Vòng vây sau đợt một. - Ta tấn công đợt hai ® vòng vây sau đợt hai. - Ta tấn công đợt ba ® giành chiến thắng. - Dùng các hình ảnh thực trong quá khứ để xây dựng hình tượng anh hùng của: Binh chủng pháo binh: Anh Tô Vĩnh Diện. Binh chủng bộ binh: Anh Phan Đình Giót. - Đặc biệt qua đoạn phim ngắn về cuộc tổng công kích chiều ngày 7 tháng 5 năm 1954 đã giúp cho học sinh như được sống thực trong chiến thắng ở Điện Biên Phủ năm xưa. - Tiếng bộc phá, tiếng súng lớn cùng khói lửa mịt mù báo hiệu giây phút thất bại của thực dân Pháp đã tới. - Tiếng cầu cứu của Đờ Cát với Cô - nhi qua bộ đàm cho thấy sự thảm hại của khoa học kĩ thuật quân sự đế quốc thực dân giàu mạnh trước sức mạnh dân tộc Việt Nam kiên cường. - Tiếng hò reo chiến thắng vang dội trên chiến trường cùng với lá cờ đỏ sao vàng được các chiến sĩ tung cao trên nóc hầm Đờ Cát và bộ tham mưu tập đoàn cứ điểm Điện Biên Phủ đã khắc sâu trong tâm trí của các em. Thứ ba Việc sử dụng các loại đồ dùng trực quan tạo biểu tượng như vậy không chỉ tiếp nhận kiến thức đã học, chuẩn bị để tiếp thu các bài học tiếp theo. Dùng sơ đồ, phim ảnh học sinh được quan sát kĩ hơn, cụ thể sinh động hơn, phát hiện và nêu lên những quan điểm mới. Do đó học sinh có thể đề ra thắc mắc, câu hỏi hay trả lời, giải đáp vấn đề liên quan được đặt ra. Các loại đồ dùng trực quan này đã được trình bày kiến thức thu nhận một cách phong phú, cụ thể sinh động hơn hẳn. Thứ tư Sử dụng đồ dùng trực quan có thể kiểm tra, đánh giá việc học tập của học sinh. Đây là phương thức tốt nhất để giáo viên kiểm tra trí nhớ của các em về những kiến thức cần thiết của bài học. Thứ năm Trong khi sử dụng các đồ dùng trực quan, giáo viên đã giúp cho học sinh rèn luyện kĩ năng thực hành. Học sinh tự miêu tả, tường thuật, giải thích các sự kiện lịch sử. Các em có điều kiện để thử thách năng lực của mình trong các tình huống khác nhau. Giáo viên đã tạo điều kiện và cơ hội để các em khám phá và thử thách năng lực của mình, phát triển kĩ năng ngôn ngữ nói một cách trực tiếp. Cuối cùng Học sinh được làm quen với phương tiện dạy hcọ hiện đại có khả năng thể hiện chiều sâu của kiến thức rõ ràng sinh động hơn. Giáo viên dạy học nhẹ nhàng, giảm bớt nhiều thao tác mà hiệu quả lại cao. Giờ học chẳng những có không khí nhẹ vui mà còn khơi dậy sự hứng thú, phát huy tính tích cực của học sinh rất phù hợp với học sinh tiểu học. b/ Sử dụng đồ dùng trực quan tạo biểu tượng trong việc dạy môn khoa h ... êi cã ý chÝ, nghÞ lùc nªn ®ax vît qua nhiÒu thö th¸ch, ®¹t ®îc thµnh c«ng. Víi häc sinh kh¸, giái t«i cho häc sinh ph©n tÝch yªu cÇu ®Ò bµi sau ®ã viÕt ngay vµo nh¸p. Víi häc sinh trung b×nh vµ yÕu t«i híng dÉn häc sinh sö dông c¸c tõ ng÷ thuéc chñ ®Ò ý chÝ – nghÞ lùc ®· häc ®Ó viÕt. Hái häc sinh vÒ ngêi em ®Þnh viÕt (häc sinh yÕu t«i cßn hái vÒ ngêi em ®Þnh viÕt cã nh÷ng phÈm chÊt g×). Quan t©m ®Õn ®èi tîng häc sinh trong gi¶ng d¹y chÝnh lµ chó ý ®Õn viÖc n©ng cao chÊt lîng häc sinh giái ®Ó båi dìng vµ n©ng cao chÊt lîng ®¹i trµ. §ã lµ viÖc lµm quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y. Mét ®iÒu t«i còng rÊt quan t©m ®ã lµ viÖc tr×nh bµy cña häc sinh. C¸c em lµm bµi cã thÓ tèt nhng c¸ch tr×nh bµy bè côc bµi lµm cña häc sinh cßn lµ c¶ mét vÊn ®Ò cÇn chÊn chØnh. Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thö nghiÖm vµ tÝch cùc t×m tßi ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh lµm c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u. Tr¶i qua mét häc kú «n tËp cïng thêi gian ¸p dông ph¬ng ph¸p nghiªn cøu t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®Ó xem sù chuyÓn biÕn cña häc sinh sau khi ®· ®îc ho¹t ®éng s«i næi trong giê luyÖn tõ vµ c©u gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp víi líp 4c do t«i chñ nhiÖm. §Ò bµi: §äc thÇm bµi “VÒ th¨m bµ” vµ tr¶ lêi c©u hái sau: 1) Trong bµi “VÒ th¨m bµ” tõ nµo cïng nghÜa víi tõ “hiÒn” 2) C©u “LÇn nµo trë vÒ víi bµ, Thanh còng thÊy b×nh yªn vµ thong th¶ nh thÕ” cã mÊy ®éng tõ, tÝnh tõ? a. Mét ®éng tõ, 2 tÝnh tõ. C¸c tõ ®ã lµ: - §éng tõ - TÝnh tõ b. Hai ®éng tõ, 2 tÝnh tõ. C¸c tõ ®ã lµ: - §éng tõ - TÝnh tõ c. Hai ®éng tõ, 1 tÝnh tõ. C¸c tõ ®ã lµ: - §éng tõ - TÝnh tõ 3) C©u “Ch¸u ®· vÒ ®Êy ?” ®îc dïng lµm g×? a. Dïng ®Ò hái. b. Dïng ®Ó yªu cÇu, ®Ò nghÞ. c. Dïng thay lêi chµo. 4) Trong c©u “ Sù im lÆng lµm Thanh m·i míi cÊt ®îc tiÕng gäi khÏ” bé phËn nµo lµ chñ ng÷? a. Thanh b. Sù yªn lÆng c. Sù yªn lÆng lµm Thanh. KÕt qu¶ thu ®îc: Tæng sã líp 4c cã 37 em. Giái Kh¸ Trung b×nh YÕu SL % SL % SL % SL % 14 39,2 16 44,8 7 16 0 0 III. D¹y thùc nghiÖm trªn líp ®èi chøng. Kh«ng chØ dõng l¹i ph¹m vi nghiªn cøu trong líp, t«i ®· ¸p dông kinh nghiÖm ®æi míi nµy vµo líp cïng khèi lµ líp 4C (líp ®èi chøng). Líp 4C cã 7 häc sinh. Tríc tiªn t«i sö dông ngay bµi kh¶o s¸t cña líp 4c(líp t«i d¹y) ë giai ®o¹n cuèi ®Ó kh¶o s¸t líp 4A, kÕt qu¶ thu ®îc nh sau: Giái : 7 em chiÕm 20% Kh¸ : 9 em chiÕm 25,6% TB : 11 em chiÕm 31,4% YÕu : 8 em chiÕm 23% §iÒu nµy chøng tá ph¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh häc c¸c bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u lµ rÊt quan träng, nã quyÕt ®Þnh rÊt nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh. Cïng víi viÖc nghiªn cøu cña m×nh, kÕt hîp víi gi¸o viªn chñ nhiÖm líp, phæ biÕn kinh nghiÖm tæ chøc ph¬ng ph¸p d¹y häc tèt cho häc sinh x¸c ®Þnh râ yªu cÇu cña bµi, tæ chøc cho c¸c em ®îc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, häc sinh ®îc híng dÉn thùc hµnh phï hîp víi néi dung tõng bµi. DÇn dÇn c¸c em ®· h×nh thµnh ®îc thãi quen lµm viÖc cã kÕ ho¹ch, linh ho¹t víi tõng d¹ng bµi. Sau mét thêi gian híng dÉn líp 4C, t«i ra mét ®Ò kh¶o s¸t. §Ò bµi: “Chó chuån chuån níc míi ®Ñp lµm sao. Mµu vµng trªn lng chó l¾p l¸nh, bèn c¸nh máng nh giÊy b«ng. C¸i ®Çu trßn vµ hai con m¾t long lanh nh thuû tinh”. H·y x¸c ®Þnh: Tõ ®¬n, tõ ghÐp, tõ l¸y. Trong c¸c tõ ®ã ®©u lµ danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ. §Ët mét c©u víi 1 tõ ®¬n, tõ ghÐp, tõ l¸y em võa t×m ®îc. KÕt qu¶ ®¹t ®îc nh sau: Giái : 11 em chiÕm 31,4% Kh¸ : 15 em chiÕm 43,6% TB : 05 em chiÕm 14% YÕu : 04 em chiÕm 11% Víi kÕt qu¶ thu ®îc ë viÖc d¹y thùc nghiÖm trªn líp ®èi chøng t«i cµng v÷ng vµng tin tëng vµo viÖc vËn dông ph¬ng ph¸p tæ chøc d¹y c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 4 cã hiÖu qu¶. KÕt luËn I. KÕt qu¶ nghiªn cøu ®¹t ®îc. Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, khi häc sinh ®· ®îc cñng cè, kh¾c s©u, më réng vµ rÌn kÜ n¨ng luyÖn tËp thùc hµnh vÒ c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” líp 4 t«i thÊy kÕt qu¶ cña viÖc lµm ®ã nh sau: - Häc sinh ®îc tæ chøc ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp, t×m tßi kiÕn thøc, tÇm nhËn thøc ®èi víi mäi ®èi tîng häc sinh lµ phï hîp, nªn häc sinh tiÕp thu mét c¸ch cã hiÖu qu¶. - C¸c em biÕt dùa vµo kiÕn thøc lý thuyÕt ®Ó vËn dông lµm c¸c bµi tËp mét c¸ch chñ ®éng. - Víi ph¬ng ph¸p tæ chøc nµy häc sinh n¾m kiÕn thøc mét c¸ch s©u s¾c cã c¬ së, ®îc ®èi chøng qua nhËn xÐt cña b¹n, cña gi¸o viªn. - C¸c em ®· h×nh thµnh ®îc thãi quen ®äc kü bµi, x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi. Kh«ng cßn t×nh tr¹ng bá sãt yªu cÇu cña ®Ò bµi. - Häc sinh cã ý thøc rÌn c¸ch tr×nh bµy s¹ch sÏ, khoa häc, biÕt dïng tõ ®Æt c©u hîp lý. Ngoµi ra häc sinh cßn cã thªm thãi quen kiÓm tra, so¸t l¹i bµi cña m×nh. - Qua viÖc gi¶ng d¹y theo dâi kÕt qu¶ cña häc sinh qua c¸c giê kiÓm tra, bµi kiÓm tra ®Þnh kú cña häc sinh t«i thÊy: Häc sinh s½n sµng ®ãn nhËn m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” bÊt kú lóc nµo. §ã còng nãi lªn häc sinh ®· b¾t ®Çu yªu thÝch m«n häc, m¹nh d¹n nªu ý kiÕn cña m×nh. - Tuy kÕt qu¶ t«i nªu trªn hÕt søc s¬ lîc vµ ë ph¹m vi nhá, song nã còng gãp phÇn ®éng viªn t«i trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y häc sinh nãi chung, ph¸t hiÖn båi dìng nh÷ng häc sinh kh¸, giái, phô ®¹o häc sinh yÕu nãi riªng. BÐ nhá nh vËy nhng v« cïng quan träng ®èi víi mét gi¸o viªn cßn non nít kinh nghiÖm nh t«i trong viÖc th¸o gì khã kh¨n, trong viÖc t×m ra ph¬ng ph¸p tæ chøc d¹y c¸c d¹ng bµi tËp “LuÖn tõ vµ c©u” cho häc sinh cña m×nh. II- Bµi häc kinh nghiÖm. D¹y häc c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” cho häc sinh líp 4 gióp häc sinh n¾m ®îc kiÕn thøc trong ph©n m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” cung cÊp: Häc sinh hiÓu ®îc tõ míi, ph¸t triÓn kÜ n¨ng, kü x¶o sö dông tõ ng÷, häc sinh cßn biÕt nhËn diÖn x¸c ®Þnh c¸c d¹ng bµi tËp, ph©n tÝch kü, chÝnh x¸c yªu cÇu cña ®Ò bµi, tõ ®ã cã híng cho ho¹t ®éng häc tËp cña m×nh. §Ó ®¹t ®îc c¸c ®iÒu ®ã, ngêi gi¸o viªn cÇn chó ý: - Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y gi¸o viªn kh«ng nªn nãng véi, mµ ph¶i b×nh tÜnh trong thêi gian kh«ng ph¶i ngµy 1 ngµy 2. §Æc biÖt lu«n xem xÐt ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh ®Ó ®iÒu chØnh ph¬ng ph¸p sao cho phï hîp víi viÖc nhËn thøc cña häc sinh, g©y ®îc høng thó häc tËp cho c¸c em. - Ph¶i nghiªn cøu ®Ó nhËn thøc râ vÒ vÞ trÝ, nhiÖm vô cña phÇn kiÕn thøc võa d¹y. - Lu ý qu¸ tr×nh gi¶m t¶i ®Ò ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm häc sinh líp m×nh, ®Ò ra híng gi¶i quyÕt cho viÖc c©n chØnh thèng nhÊt gi¶m t¶i. - Kh«ng ngõng häc hái trao ®æi víi ®ång nghiÖp ®Ó nghiªn cøu ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y vµ häc nh»m n©ng cao chÊt lîng. Trong gi¶ng d¹y, gi¸o viªn kh«ng ®îc ¸p ®Æt häc sinh mµ coi nhiÖm vô häc cña häc sinh lµ quan träng, lµ nh©n tè chñ yÕu cho kÕt qu¶ gi¸o dôc. Lu«n gîi më kh¸m ph¸ t×m tßi biÖn ph¸p tèt nhÊt cho häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc. RÌn cho häc sinh c¸ch t duy th«ng minh, s¸ng t¹o, lµm viÖc ®éc lËp, n©ng cao kÕt qu¶ tù häc cña m×nh: T¹o cho häc sinh cã niÒm vui trong häc tËp, cã høng thó ®Æc biÖt trong häc tËp. Gi¸o viªn lu«n lu«n gi¶i quyÕt t×nh huèng víng m¾c cho häc sinh. - Gi¸o viªn ph¶i t«n träng nghiªm tóc thùc hiÖn gi¸o dôc, gi¶ng d¹y theo nguyªn t¾c tõ nh÷ng ®iÒu ®¬n gi¶n míi ®Õn n©ng cao, kh¾c s©u...§Ó häc sinh n¾m v÷ng viÖc gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u”, gi¸o viªn còng cÇn lu ý ®iÓm sau: + T×m ra ph¬ng ph¸p tæ chøc sao cho phï hîp víi tõng d¹ng bµi tËp. + Ph©n biÖt cho häc sinh híng gi¶i quyÕt cho c¸c d¹ng bµi kh¸c nhau. Häc sinh cÇn n¾m ®îc c¸c bíc tiÕn hµnh mét bµi tËp. CÇn tæ chøc cho häc sinh theo c¸c h×nh thøc tæ chøc cã thÓ theo nhãm, c¸ nh©n, cã thÓ lµm viÖc c¶ líp ®Ó ph¸t huy tèt hiÖu qu¶ giê d¹y. - Lu ý cho häc sinh c¸ch tr×nh bµy s¹ch sÏ, khoa häc, rÌn ch÷ viÕt ®Ñp ®óng chÝnh t¶ cho häc sinh. III. Ph¹m vi, ®iÒu kiÖn ¸p dông vµ híng tiÕp tôc nghiªn cøu. ViÖc d¹y c¸c bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u”cho häc sinh líp 4 lµ vÊn ®Ò hÕt søc nan gi¶i v× thêi gian cã h¹n vµ n¨ng lùc tr×nh ®é b¶n th©n cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn t«i míi chØ nghiªn cøu ®îc t×m ra ph¬ng ph¸p tæ chøc mét giê d¹y c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u”. PhÇn nghiªn cøu cã thÓ cha s©u, cha s¸t, t«i thiÕt nghÜ nÕu chØ nghiªn cøu trong ph¹m vi cña ®Ò tµi nµy th× cha ®ñ v× thÕ trong t¬ng lai nÕu cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc nghiªn cøu, t«i høa sÏ nghiªn cøu hoµn thiÖn h¬n. §Ò tµi nµy chØ cã thÓ ¸p dông, vËn dông trong ph¹m vi ë tiÕt “LuyÖn tõ vµ c©u” cña häc sinh líp 4. IV. Nh÷ng h¹n chÕ: NÕu kh«ng ®îc gi¸o viªn gîi më, ®Ò ra ph¬ng ph¸p tæ chøc cô thÓ cho tõng d¹ng bµi th× häc sinh sÏ rÊt ng¹i häc m«n nµy vµ kh«ng hiÓu b¶n chÊt cña c¸c bµi tËp cÇn khai th¸c c¸i g×?. C¸c häc sinh líp 4 tÇm nhËn thøc cßn h¹n chÕ, thêi gian dµnh cho tiÕt bµi tËp cßn Ýt nªn viÖc rÌn cho häc sinh cã kÜ n¨ng kÜ x¶o cßn cha ®Çy ®ñ vµ hÖ thèng. V. Nh÷ng ®Ò xuÊt. D¹y c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” lµ nguån cung cÊp vèn tõ, lèi diÔn ®¹t båi dìng t duy v¨n häc cho häc sinh. Muèn vËy: * §èi víi häc sinh: C¸c em cÇn quan t©m, x¸c ®Þnh ®îc tÇm quan träng cña m«n nµy. C¸c em cÇn ®îc ®éng viªn, khÝch lÖ kÞp thêi, ®óng lóc cña mäi ngêi ®Ó kÝch thÝch c¸c em cã nhiÒu cè g¾ng v¬n lªn trong häc tËp, ®ã chÝnh lµ gia ®×nh – nhµ trêng x· héi. * §èi víi gi¸o viªn: Kh«ng ngõng häc hái t×m tßi tÝch luü kinh nghiÖm tõ ®ång nghiÖp, tõ th«ng tin, s¸ch vë vµ tõ chÝnh häc sinh. + N¾m ch¾c néi dung ch¬ng tr×nh, ý ®å cña s¸ch gi¸o khoa, d¹y s¸t ®èi tîng häc sinh, lùa chän ph¬ng ph¸p h×nh thøc tæ chøc phï hîp víi mçi d¹ng bµi. + CÇn x¸c ®Þnh kh«ng ph¶i d¹y bµi khã, bµi n©ng cao th× häc sinh míi giái. + §Æc biÖt ph¶i t©m huyÕt víi nghÒ, lu«n ®Æt häc sinh lµ trung t©m, cã tr¸ch nhiÖm víi viÖc häc cña häc sinh vµ bµi d¹y cña m×nh. §éng viªn gÇn gòi gióp ®ì häc sinh. * §èi víi nhµ trêng vµ c¸c cÊp qu¶n lý: Nhµ trêng cÇn t¹o ®iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt ®Ó gi¸o viªn vµ häc sinh cã thÓ häc tËp n©ng cao kiÕn thøc. + T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó gi¸o viªn n©ng cao tay nghÒ qua viÖc cung cÊp c¸c lo¹i s¸ch tham kh¶o, trang thiÕt bÞ phôc vô bé m«n. + §éng viªn khuyÕn khÝch kÞp thêi nh÷ng gi¸o viªn, häc sinh ®¹t nhiÒu thµnh tÝch cao trong gi¶ng d¹y vµ häc tËp. + Quan t©m x©y dùng vµ båi dìng ®éi ngò gi¸o viªn cã tr×nh ®é chuyªn m«n nghiÖp vô. RÊt mong sù gãp ý cña c¸c ®ång nghiÖp ®Ó chóng ta cã h¬ng gi¶i quyÕt tiÕp theo cho viÖc n©ng cao chÊt lîng d¹y vµ häc ph©n m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” nãi riªng vµ ph©n m«n TiÕng ViÖt nãi chung, gãp phÇn gi¸o dôc häc sinh trë thµnh con ngêi ph¸t triÓn toµn diÖn. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n! Đông Hà ngày 1 tháng 4 năm 2010 Người viết Thái Thị Biên
Tài liệu đính kèm: