Sáng kiến kinh nghiệm Rèn đọc diễn cảm

PHẦN MỞ ĐẦU
I. Bối cảnh đề tài
 Nhiệm vụ năm học 2010 – 2011 là tiếp tục “ Đổi mới công tác quản lí và nâng cao chất lượng giáo dục” đây được xem là điểm mới của ngành để tạo sự chuyển biến tích cực trong việc dạy và học của thầy và trò trong thời kỳ đổi mới.
	Từ việc đổi mới của ngành đòi hỏi bản thân của từng giáo viên phải không ngừng đổi mới trong công tác giảng dạy. Nghiên cứu, tìm tòi phương pháp mới áp dụng trong quá trình giảng dạy để góp phần nâng cao hiệu quả tiết học.
	Trong chương trình giáo dục tiểu học Tập đọc cũng là phân môn chiếm vị trí quan trọng. Nó có nhiệm vụ hình thành năng lực hoạt động ngôn ngữ cho học sinh. Chính vì thế học sinh tiểu học không chỉ đọc đúng, đọc hiểu mà điều tất yếu quan trọng là phải đọc diễn cảm.
II. Lí do chọn đề tài
Phân môn tập đọc lớp 4 tiếp tục củng cố năng cao kĩ năng đọc thầm đã được hình thành ở lớp dưới, tăng cường tốc độ đọc, biết đọc lướt để chọn thông tin nhanh, bước đầu biết đọc diễn cảm.
	Tuy nhiên hiện tại học sinh lớp 4 đọc chưa như mong muốn. Các em chưa nắm chắc công cụ để lĩnh hội tri thức, tư tưởng, tình cảm của người khác chứa đựng trong văn bản được đọc. Bên cạnh một số ít học sinh yếu đọc bài chưa trôi chảy còn lại đa số các em chỉ đọc bình thường đơn điệu không diễn cảm và còn sai một số âm chuẩn. Các em cho rằng chỉ hiểu và đọc trôi chảy là được . Giáo viên còn lúng túng khi dạy Tập đọc là phải hướng dẫn như thế nào để các em phát âm chuẩn, đọc bài hay và diễn cảm.
Để góp phần khắc phục trình trạng trên, giúp học sinh học tiết Tập đọc đúng mục tiêu, tôi chọn đề tài này để nghiên cứu năm 2010 - 2011.
III. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
- Giáo viên và học sinh lớp 42.
- Tuy nhiên áp dụng còn tùy thuộc vào khả năng của từng giáo viên, từng lớp học.
IV. Mục đích nghiên cứu
Góp phần nâng cao hiệu quả tiết dạy Tập đọc. Rèn kĩ năng đọc cho các em đọc hay hơn, diễn cảm hơn.
Thông qua đề tài được sự đóng góp của lãnh đạo, bản thân được giao lưu học hỏi tích lũy được nhiều kinh nghiệm bổ ích và thiết thực trong công tác.
V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
Thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Tập đọc theo hướng “Lấy học sinh làm trung tâm”.
Yêu cầu đọc diễn cảm của học sinh lớp 4 là gì? Hướng dẫn tổ chức thế nào để phát huy tính tích cực, sáng tạo của học sinh? Tôi xin trình bày việc rèn kĩ năng đọc diễn cảm các bài Tập đọc, các văn bản nghệ thuật.
PHẦN NỘI DUNG
I. Cơ sở lí luận
Trên cơ sở giúp phát huy tính tích cực và tiếp thu kiến thức có mục đích của học sinh và việc giảng dạy của giáo viên có hiệu quả. 
Sáng kiến kinh nghiệm sử dụng kiến thức có trong bài học, tham khảo sách hướng dẫn và tài liệu bồi dưỡng.
Hoạt động dạy học phải phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học.
Kĩ năng đọc là một kĩ năng khá phức tạp đòi hỏi phải có một quá trình luyện tập lâu dài.
II. Thực trạng của vấn đề
Thuận lợi:
Chương trình SGK Tiếng việt 4 có nội dung phong phú hấp dẫn. Mỗi bài có thể là một tác phẩm hay đoạn trích. Phần tìm hiểu bài gồm những câu hỏi giúp học sinh hiểu giá trị nghệ thuật. Còn có yêu cầu học thuộc lòng thuận lợi cho người dạy và người học.
Bản thân yêu nghề luôn tìm tòi học hỏi ở đồng nghiệp. Đặc biệt là được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo.
Lớp có một số học sinh có giọng đọc khá truyền cảm.
Khó khăn:
Qua giảng dạy và dự giờ một số lớp, tôi thấy học sinh thực hiện phần đọc diễn cảm chưa tốt. Đa số các em đọc đều đều chưa đúng giọng của bài, chưa biết thay đổi giọng đọc ở từng đoạn để phù hợp nội dung tâm trạng nhân vật.
Giáo viên hướng dẫn đọc diễn cảm còn qua loa, chưa cụ thể.
Khi dạy bài Tập đọc, tôi chọn 10 học sinh thi đọc diễn cảm kết qua như sau:
Giỏi: 1 – 10%
Khá: 2 – 20%
Trung bình: 7 – 70%
Với kết quả trên tôi nhận thấy cần đặc biệt chú trọng trong việc hướng dẫn đọc diễn cảm nhằm nâng cao kĩ năng đọc.
III. Các biện pháp tiến hành giải quyết vấn đề
Chuẩn bị cho việc đọc:
Giáo viên cần lưu ý tư thế ngồi đọc của học sinh là ngay ngắn. Khoảng cách từ mắt đến sách khoảng 30 – 35cm. Cổ và đầu thẳng.
Khi được gọi đọc bài phải bình tỉnh, tự tin, không hấp tấp đọc ngay, đứng đàng hoàng, thoải mái, sách được mở rộng và cầm bằng hai tay.
Khi đọc thành tiếng cần đọc rõ cho cô và cả lớp cùng nghe, không quá to, hoặc quá nhỏ.
Trong một tiết dạy Tập đọc để thực hiện tốt khâu luyện đọc, luyện đọc diễn cảm, giáo viên phải thực hiện các bước cơ bản sau:
Luyện đọc đúng:
Khái niệm: Đọc đúng là tái hiện mặt âm thanh bài đọc một cách chính xác, đọc không thừa, không sót âm, vần, tiếng, nghỉ ngắt hơi đúng chỗ.
Biện pháp:
Giáo viên phân loại để nắm trình độ học tập của học sinh để có kế hoạch luyện đọc nối tiếp theo nhóm đối tượng.
Dự tính lỗi học sinh dễ mắc, những từ khó lần trước học sinh luyện đọc chưa tốt để luyện đọc lại.
VD: Âm đầu: Làm việc, cá rô 
	 Âm khó: Chai rượu, con hưou, đêm khuya,
Chú ý phát hiện những từ học sinh đọc sai. Giáo viên ghi bảng yêu cầu học sinh đọc lại. Nếu học sinh đó đọc không đúng yêu cầu học sinh khác đọc rồi, học sinh đó đọc lại.
Bên cạnh âm. Giáo viên chú ý cho học sinh đọc đúng thanh hỏi, ngã.Giải thích từ khó để học sinh hiểu điều mình đọc.
Hướng dẫn học sinh đọc ngắt nghỉ hơi đúng, nghỉ ít ở dấu, nghỉ lâu ở dấu chấm. Dựa vào quan hệ ngữ pháp để xác định cách ngắt nhịp câu.
VD: Mấy sợi mây còn vắt ngang qua/ mỗi lúc một mảnh dần/ rồi đứt hẳn.
Đối với những bài thơ cần ngắt nghỉ đúng nhịp thơ.
( Nhịp 2/3; nhịp 3/2 hoặc 4/3.)
Luyện đọc lưu loát
Khái niệm:
Đọc lưu loát là nói đến phẩm chất đọc về mặt tốc độ, đọc không ê a, ngắc ngứ.Tốc độ đọc nhanh chỉ thực hiện khi đã đọc đúng ( 120 tiếng/phút).
Biện pháp:
Giáo viên hướng dẫn học sinh làm chủ tốc độ bằng cách đọc mẫu. Học sinh đọc thầm theo. Học sinh đọc thầm nối tiếp có sự kiểm tra của giáo viên và các bạn để điều chỉnh tốc độ.
Để thực hiện yêu cầu này, giáo viên cần cho học sinh đọc trước ở nhà nhiều lần.
Hướng dẫn học sinh đọc đúng ngữ điệu, lên giọng ở câu hỏi, hạ giọng ở câu kể.làm nền tảng cho đọc diễn cảm.
Luyện đọc có ý thức (đọc hiểu)
Khái niêm:
Là đọc hiểu nội dung bài văn, bài thơ. Hiểu nghĩa từ, cụm từ, câu, đoạn.toàn bộ những gì đọc được.
Biện pháp:
Mỗi bài Tập đọc có nội dung, ý nghĩa, khác nhau nên nhất thiết cần đọc nắm được nội dung để lựa chọn giọng đọc phù hợp.
Cho học sinh đọc thầm, giao nhiệm vụ cho học sinh để kiểm tra việc đọc hiểu.
VD: Đọc thầm để trả lời câu hỏi theo nội dung từng đoạn.
 Đọc thầm theo nội dung bài
Đây là cơ sở để học sinh bước vào đọc diễn cảm.
Luyện đọc diễn cảm
Khái niệm:
Đó là việc đọc thể hiện kĩ năng làm chủ ngữ điệu, chỗ ngừng giọng, cường độ giọng,.biểu đạt đúng ý nghĩa và tình cảm của tác giả gởi gấm trong bài đọc.
Biện pháp:
Giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh tham gia vào việc tìm giọng đọc cho bài.
VD: Đối với những bài văn miêu tả thì đọc giọng nhưu thế nào? Văn kể chuyện? Những bài thơ
Yêu cầu luyện đọc đoạn ngắn: Em hãy đọc đoạn văn, đoạn thơ mà em thích cho cô và các bạn cùng nghe!
Để đọc diễn cảm người đọc phải làm chủ chỗ ngắt giọng, làm chủ tốc độ đọc, làm chủ cường độ đọc.(to, nhỏ, nhấn giọng hay không) và làm chủ ngữ điệu ( độ cao, lên giọng hay hạ giọng). Thể hiện sắc thái tình cảm khi đọc.
Tổ chức các hình thức thi đọc diễn cảm, đọc phân giai, đóng kịchđối với các tác phẩm có nhiều lời hội thoại. 
VD: Bài “Người ăn xin” TV4
Cậu bé: “Ông đừng giận cháu, cháu không có gì chô ông cả”
(Giọng đọc thương xót ông lão 1 cách chân thành)
Ông lão: Cháu ơi, cám ơn cháu!...
(Giọng xúc động trầm ấm của người cao tuổi)
VD: Bài “Khuất phục tên cướp biển” TV4
Học sinh đọc cần phân biệt lời tên cướp cục cằn, hung tợn, lời bác sĩ Ly điềm tĩnh nhưng kiên quyết đầy sức mạnh.
- GV cần chú ý đến tư thế tác phong của người đọc, giọng đọc bình tĩnh, tự nhiên, độ âm vang vừa phải. một sắc thái vui tươi trên nét mặt hay một thoáng trầm tư phù hợp với từng câu, đoạn sẽ làm tăng thêm cái hay cái đẹp và dễ đi vào lòng người. Ánh mắt không phải lúc nào cũng chằm chằm nhìn vào sách mà đôi lúc nhìn vào người nghe để lôi cuốn sự chú ý của mọi người.
IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
 Sau khi vận dụng kinh nghiệm vào tiết dạy TĐ. Đối chiếu kết quả điều tra thực trạng. Tôi thấy chất lượng tăng lên rõ rệt:
- Giỏi tăng từ 1 lên 4 HS- 40%
- Khá tăng từ 2 lên 5 HS- 50% chỉ còn 10% HS trung bình
Tôi thấy mình đã tìm đúng hướng và cách dạy đúng đặc trưng bộ môn. Các em học sinh rất hứng thú trong giờ tập đọc.
Bước đầu các em tiết đọc diễn cảm ở tất cả các bài Tập đọc.
Các văn bản nghệ thuật có được nhiều em đọc rất hay rất hấp dẫn.
Các em biết mạnh dạn hơn, biết tìm giọng đọc đúng ngữ điệu, sắc thái, lời nhân vật. Biết nhận xét bạn để cùng tìm giọng đọc của bài, của đoạn.
Thêm yêu thơ văn, có kĩ năng đọc diễn cảm bằng lời tương đối tốt.
Biết dùng từ ngữ, hình ảnh chọn lọc để viết đoạn văn, bài văn hay.
PHẦN KẾT LUẬN
I. Những bài học kinh nghiệm
 GV cần nắm vững quy trình dạy TĐ lớp 4. Đặc biệt là cách hướng dẫn HS đọc diễn cảm
- Nắm được cách đọc diễn cảm ở từng bài, tích cực rèn đọc để đọc mẫu vì giọng đọc của GV rất quan trọng và thiết thực.
- Sáng tạo trong giảng dạy có nhiều biện pháp tổ chức luyện đọc cho HS đạt hiệu quả cao.
 II. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
 Với kinh nghiệm trên góp phần nâng cao chất lượng của giờ dạy TĐ nói riêng, chất lượng GD nói chung. Giúp bản thân GV có thể tự hoàn thiện mình. Đồng thời tạo sự say mê hứng thú cho HS khi học TĐ
III. Khả năng ứng dụng triển khai
 Đây là một số kinh nghiệm về rèn đọc diễn cảm cho HS lớp 4. Tôi đã áp dụng giảng dạy ở lớp mình. Tôi thấy kinh nghiệm này có thể áp dụng rộng rãi với tất cả GV đặc biệt là GV lớp 4.
IV. Những kiến nghị đề xuất
Đối với giáo viên:
- Phải nhận thức đúng vị trí quan trọng và vai trò của phân môn tập đọc
- Cần tích cực rèn đọc hay viết đẹp và tham gia các cuộc thi do nhà trường – phòng Giáo Dục tổ chức.
- Đối với nhà trường và các cấp quản lý giáo dục:
- Cần tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên có đủ sách tham khảo, các trang thiết bị phục vụ bộ môn.
- Tạo điều kiện về cơ sở vật chất để GV và HS có thể học tập, nâng cao kiến thức trong và ngoài dạy học tạo cho các em những sân chơi để các em có điều kiện thể hiện những hiểu biết về TV khả năng đọc hay ( đọc diễn cảm)
- Tổ chức các cuộc thi (Đọc hay, viết đẹp) các chuyên đề hội thảo về dạy TV nói chung và phân môn tập đọc nói riêng.
Qua quá trình nghiên cứu, tích lũy và đúc kết kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy tôi viết sáng kiến kinh nghiệm: ( Rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho HS lớp 4 ) .
 Dưới sự chỉ đạo của BGH với khả năng có hạn của bản thân. Trong quá trình thực hiện chắc chắn còn nhiều hạn chế, sai sót tôi rất mong được sự góp ý của các cấp quản lý và bạn bè đồng nghiệp để sáng kiến được áp dụng có hiệu quả.
	Xin chân thành cảm ơn!
	Khánh Thạnh Tân, ngày 15 tháng 12 năm 2010
	Người viết
 Trần Thị Thu Hồng
MỤC LỤC