Thơ Bác Hồ

Nguyên âm : I. Ngục trung nhật kí
Thân thể tại ngục trung,
Tinh thần tại ngục ngoại,
Dục thành đại sự nghiệp,
Tinh thần cánh yếu đại.
 Dịch: Nhật kí trong tù 
Thân thể ở trong lao, 
Tinh thần ở ngoài lao,
Muốn lên sự nghiệp lớn,
Tinh thần càng phải cao.
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : II. Khai quyển
Lão phu nguyên bất ái ngâm thi
Nhân vị tù trung vô sở vi,
Liêu tá ngâm thi tiêu vĩnh nhật,
Thả ngâm thả đãi tự do thì.
 Dịch: Mở đầu tập nhật kí
Ngâm thơ ta vốn không ham, 
Nhưng vì trong ngục biết làm chi đây,
Ngầy dài ngâm ngợi cho khuây,
Vừa ngâm vừa đợi đến ngày tự do.
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : III. Nhập tĩnh tây huyện ngục
Ngục trung cựu phạm nghênh tân phạm,
Thiên thượng tình vân trục vũ cân,
Tĩnh, vũ, phù vân phi khứ liễu,
Ngục trung lưu trú tợ do nhân.
 Dịch: Vào nhà ngục huyện tĩnh tây
Trong lao tù cũ đón tù mới,
Trên trời mây tạnh đuổi mây mưa, 
Tạnh, mưa, mây nổi bay đi hết,
Còn lại trong tù khách tự do.
 Nam Trân dịch 
 Nguyên âm : IV. Ngọ hậu
Nhị điểm khai lung hoán không khí, 
Nhân nhân ngưỡng khán tự do nhiên,
Tự do thiên thượng thần tiên khách,
Tri phủ nlung trung dã hữu tiên?
 Dịch: Quá trưa
Hai giờ ngục mở thông hơi,
Tù nhân ngẩn mặt ngắm trời tự do,
Tự tiên khách trên trời,
Biết chăng trong ngục có người khách tiên?
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : V. Vãn
Vãn xan nhật liễu, nhật tây trầm,
Xứ xứ sơn ca dữ nhạc âm,
U ám Tĩnh Tây cấm bế thất,
Hốt thành mĩ thuật tiểu hàn lâm.
 Dịch: Chiều hôm
Cơm xong, bóng đã xuống trầm trầm,
Vang tiến đàn ca rộn tiến ngâm,
Nhà ngục Tĩnh Tây mờ mịt tối,
Bỗng thành nhạc quán viện hàm lâm
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : VI. Nạn hữu xuy địch
Ngục trung hốt thính tư hương khgúc,
Thanh chuyển thê lương điệu chuyển sầu,
Thiên lý quan hà vô hạn cảm,
Khuê nhân cách thướng nhất tằng lâu.
 Dịch: Người bạn tù thổi sáo
Bõng nghe trong ngục sáo vi vu,
Khúc nhạc tình quê chuyển điệu sầu,
Muôn dặm quan hà, khôn xiết nỗi,
Lên hầu ai đó ngóng trông nhau.
 Nam Trân dịch
 Bản dịch khác: Người bạn tù thổi sáo
Trong vẳng khúc nhạc tình quê,
Âm chuyển sầu thương, điệu tái tê,
Nghìn dặm quan hà, khôn xiết nỗi,
Lên lầu, ai đó, chốn phòng khuê.
 Huệ Chi dịch 
Nguyên âm : VII. Học dịch kỳ
I
Bế tọa vô liêu học định kì,
Thiên binh vạn mã cộng khu tri,
Tiến công thoái thủ ưng thần tốc,
Cao tài bật túc tiên đắc chi.
II
Nhãn quang ưng đại tâm ưng tế,
Kiên quyết thì thì yếu tiến công,
Thác lộ, song xa dã một dụng,
Phùng thì, nhất tốt khả thành công.
III
Song phương thế lục bản bình quân,
Thắng lợi chung tu thuộc nhất nhân,
Công thủ vận trù vô lậu toán,
Tài xưng anh dũng đại tướng quân.
 Dịch: Học đánh cờ
I
Tù túng đem cờ học đánh chơi,
Thiên binh vạ mã đuổi nhau hoài,
Tấn công, thoái thủnên thần tốc
Chân lẹ, tài cao ắt thắng người.
II
Phải nhin cho rộng, suy cho kĩ,
Kiên quyết không ngừng thế tấn công,
Lạc nước hai xe đành bỏ phí,
Gặp thời một tốt cũng thành công.
III
Vốn trước hai bên ngang thế lực,
Mà sau thắng lợi một bên giành,
Tấn công, phòng thủ không sơ hở,
Đại tướng anh hùng mới xứng danh.
 Văn Trực-Văn Phụng dịch
 Nguyên âm : VIII. Vọng nguyệt
Ngục trung vô tửu diệc vô hoa
Đối thử lương tiêu nại nhược hà?
Nhân hướng song tiền khán minh nguyệt
Nguyệt tòng song khích lhán thi gia.
 Dịch: Ngắm trăng
Trong tù không rượu cũng không hoa,
Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ,
Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ,
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ.
 Nam Trân dịch 
Nguyên âm : VIII. Tẩu lộ
Tẩu lộ tài tri tẩu lộ nan,
Trùng san chi ngọai hữu trùng san,
Trung san đăng đáo cao phong hậu,
Vạn lí dư đồ cố miện gian.
 Dịch: Đi đường
Đi đường mới biết gian lao,
Núi cao rồi lại núi cao trập trùng,
Núi cao lên đến tận cùng
Thu nvào tầm mắt muôn trùng nước non.
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : IX. Mộ
Quyển điệu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không,
Sơn thôn thiếu nữ ma bao ma túc
Bao túc ma hoàn lô dĩ hồng.
 Dịch: Chiều tối
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không,
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : X. Dạ túc long tuyền
Bạch thiên “song mã” bất đinh đề,
Dạ văn thường thường “ngũ vị kê”
Sắ lãnh thừa cơ lai giáp kích,
Cách lân hân thích hiểu oanh đề.
 Dịch: Đêm ngủ ở long tuyền
“Đôi ngựa” ngày đi chẳng nghỉ chân,
Món “gà năm vị”, tối thường ăn,
Thừa cơ rét, rệp xông vào đánh,
Oanh sớm, mừng nghe hót xóm gần.
 Nam Trân dịch
Nguyên âm : XI. Sơ đáo thiên bảo ngục
Nhật hành ngũ thập tam công lý,
Thập tận y quan, phá tận hài,
Triệt hạ hựu vô an thủy xứ,
Xí khanh thượng tọa đãi triều lai.
 Nam Trân dịch
 Dịch: Mới đến nhà lao thiên bảo
Năm mươi ba dặm, một ngày trời,
áo mũ ướt đầm, giày tả tơi,
Lại khổ thâu đêm không chốn ngủ,
Ngồi trên hố xí đợi ban mai.
 Huệ Chi dịch
 Nguyên âm : XII. Tự miễn
Một hữu đông hàn tiều tùy cảnh,
Tương vô xuân noãn đích huy hoàng,
Tai ương bả ngã lai đoàn luyện,
Sử ngả tinh thần cánh khẩn trương.
 Dịch: Tự khuyên mình
Vì không có cảch đông tàn,
Thì đâu có cảnh huy hoàng ngày xuân,
Nghĩ mình trong bước gian truân,
Tai ương rèn luyện tinh thần thêm hăng.
 Nam Trân dịch
 Nguyên âm : XIII. Dã cảnh
Ngã lai chi thì hòa thượng thanh,
Hiện tại thu thu bán dĩ thành,
Xứ xứ nông dân nhan đới tiếu,
Điền gian sung manxướng ca thanh.
 Dịch: Cảnh đồng nội