Trao đổi kinh nghiệm Giáo dục học sinh cá biệt

PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HUYỆN CÁI NƯỚC
TRƯỜNG TIỂU HỌC TRẦN THỚI 2
Trao đổi kinh nghiệm
Giáo dục học sinh cá biệt.
Giáo viên: Tăng văn Lượm
Giáo viên trường tiểu học Trần Thới 2
NĂM HỌC 2010 – 2011
I. Đặt vấn đề:
* Khó khăn:
- Phần đông học sinh ở nông thôn do hoàn cảnh gia đình gặp nhiều khó khăn, nên việc cho con đi làm kiếm tiền để phụ giúp gia đình được coi trọng hơn việc cho con em họ đến trường. 
- Học sinh ở nông thôn thích đi chơi hơn thích đi học cộng thêm gia đình chưa thật sự quan tâm đến việc học của con em mình ở trường cũng như ở nhà, cứ phó thác cho thầy (cô) là xong.
- Cơ sở vật chất còn thiếu thốn, việc đi lại của các em khi đến trường còn khó khăn, bộ phận chuyên môn chưa thường xuyên mở chuyên đề thao giảng.
* Thuận lợi:
- Được sự giúp đỡ của chính quyền địa phương, Ban Giám hiệu trường và bạn bè đồng nghiệp, được phụ huynh tích cực phối hợp với thầy (cô ), thường xuyên gặp gỡ trao đổi về các vấn đề liên quan đến việc học của con em mình, đồng thời giúp giáo viên tháo gỡ những khó khăn trong cuộc sống của năm học vừa qua.
- Được sự giúp đỡ của tổ chuyên môn, dự giờ thăm lớp đóng góp xây dựng tiết dạy rất chân thành để nâng cao chất lượng giảng dạy ngày càng tốt hơn.
 II. Lý do chọn đề tài:
Bản thân tôi và bất cứ một ai khi đã chọn nghành nghề cho mình thì đều đã xác định cái đích mình cần đạt đến. Cũng như mọi ngành nghề khác, khi đã chọn nghề dạy học gắn bó với cả cuộc đời mình có nghĩa là người thầy đã sẵn sàng đón nhận bất cứ đối tượng học sinh nào để dạy dỗ các em đó trở thành người có đức có tài, trở thành người công dân có ích cho đất nước.
Đối tượng học sinh cấp Tiểu học ở những độ tuổi khác nhau và nhiều dạng khác nhau. Trong lớp học nào cũng có một dạng gọi là học sinh cá biệt. Đó là đối tượng học sinh luôn tạo ra nhiều sự phiền hà và bận rộn hơn cả cho người thầy. Đối với đối tượng học sinh này, không phải khi nào người thầy cũng thành công trong quá trình làm công tác chủ nhiệm cũng như công tác giáo dục..
Theo tôi, muốn đạt hiệu quả trong việc giáo dục học sinh cá biệt, đặc biệt trong lứa tuổi này, người thầy cần phải hiểu rõ một số vấn đề tâm lý mà tôi cho rằng nó là cơ sở để tạo nên sự thành công trong việc giảng dạy vad giáo dục ấy, đó là:
Người thầy phải xác định một cách đúng đắn vị trí, mối quan hệ giữa thầy và trò trong hoạt động dạy và học.
Sự tác động của gia đình, xã hội đối với lứa tuổi này.
Sự thay đổi về tâm sinh lý ở lứa tuổi này, sự phát triển chưa rõ rệch và nhiều tác động của mọi thành phần trong xã hội.
Những cơ sở để tạo nên sự thành công trong quá trình giáo dục học sinh cá biệt 
Người thầy phải xác định rõ vị trí và mối quan hệ thầy trò trong quá trình hoạt động dạy và học.
Người thầy giáo trong quá trình thực hiện việc giáo dục bao giờ cũng xuất hiện với tư cách là tác nhân, còn học sinh xuất hiện với tư cách là chủ thể được giáo dục. Vai trò của học sinh luôn được đề cao, chúng hoàn toàn chủ động trong mọi công việc từ nhận thức, tư duy đến thái độ, hành vi và hoạt động của chúng trong quá trình được giáo dục. Thầy chính là người cố vấn, là người định hướng dẫn dắt, chỉ bảo cho trò có được những nhận thức, tư duy và hành vi thích hợp đúng đắn.
Sự tác động của gia đình và xã hội
	Tục ngữ có câu: “Cha nào con nấy” , chúng ta đều biết rằng con trẻ là dấu ấn của mỗi một gia đình. Nhân cách cũng như sự giáo dục của chúng trong giai đoạn này đang hình thành nên việc chúng chịu những tác động của người xung quanh nhất là những người thường xuyên gần gũi chúng rất quan trọng. Nên ngoài việc chịu tác động giáo dục của nhà trường thì học sinh còn tác động giáo dục của cha mẹ chúng, của xã hội. Tất nhiên ta cũng không thể phủ nhận những trường hợp “nẩy nòi”, theo kiểu “cha mẹ sinh con trời sinh tính”. Chỉ mới thế thôi cũng đủ để chúng ta nhận thấy rằng tính cách của học sinh còn chịu tác động từ rất nhiều mối quan hệ trong gia đình và xã hội.
Cơ sở khoa học
	Học sinh tiểu học lứa 9, 10 tuổi các em rất nghịch hiếu động, chưa làm chủ được bản thân, chưa nhận thức được điều gì là đúng và điều gì là sai, hay bắt chước và chịu tác động của mọi việc xảy ra xung quanh mình. Nhưng dù sao ở lứa tuổi này các em rất thích được tán dương, được khen ngợi. Chính vì vậy mà chúng ta phải tìm ra những giải pháp thích hợp để giáo dục trẻ em, định hướng đúng đắn cho trẻ trong các hoạt động giáo dục, dạy học và vui chơi của trẻ một cách phù hợp nhất. Chúng ta không thể áp dụng cách thức giáo dục của trẻ em mẫu giáo cho lứa tuổi tiểu học cũng như áp dụng cách thức giáo dục của học sinh trung học cho học sinh tiểu học, có như vậy thì chúng ta mới có thể giáo dục học sinh phát triển mốt cách đúng đắn nhất về nhân cách cũng như nhận thức của học sinh trong từng giai đoạn phát triển. Tuy nhiên trong mỗi giai đoạn phát triển khác nhau của học sinh chúng ta cũng không thể áp dụng một cách cứng nhắc, dập khuôn hình mẫu phát triển của học sinh trong giai đoạn đó mà còn tuỳ thuộc vào tố chất, năng lực, thể lực của học sinh đó cũng như những tác động của gia đình và xã hội của mỗi một cá nhân học sinh mà ta có những cách thức giao dục thích hợp nhất cho chúng để chúng có thể phát triển một cách hài hoà trong học tập, nhận thức và hành vi khi chúng tham gia vào các mối quan hệ với cộng đồng xã hội trong tương lai.
Phương pháp giáo dục học sinh cá biệt
	Hiểu được vấn đề này đối với mỗi người thầy và cả những người làm công tác chủ nhiệm lớp là một điều kiện rất cần thiết. Song quan trọng hơn là từ sự hiểu biết đó mà mỗi một người thầy, và những nguòi làm công tác chủ nhiệm phải có những phương pháp giáo dục thích hợp đối với từng đối tượng học sinh cá biệt, cho từng khối lớp.
Về phía thầy
Trước hết, người thầy phải có những phẩm chất sau:
Người thầy phải có “tâm”, cái “tâm” sẽ dẫn đến sự bao dung, dẫn đến trách nhiệm của người thầy đối với một con người. Và cái “tâm” cũng làm nảy sinh nhiều biện pháp giáo dục khác cho phù hợp từng cá nhân học sinh đó.
Người thầy phải tôn trọng và có lòng tin đối với trò bởi học sinh cá biệt là những em có cá tính mạnh mẽ, thích chêu chọc người khác, thích làm những việc để người khác chú ý đến mình.
Người thầy cần tránh sự xúc phạm các em trước tập thể lớp, ân cần khen gợi học tập dù là một việc nhỏ.
Người thầy cần phải có những biện pháp động viên, khích lệ để các em có được sự tự tin trong học tập, tự tin trước tập thể lớp, tự tin chính bnả thân của em.
	Đặc biệt người thầy phải giữ được chữ tín đối với trò cả về tri thức lẫn nhân cách. Đây là điều không thể thiếu được của người thầy trong việc giáo dục những học sinh cá biệt của lớp mình.
Về phía trò
Giáo viên chủ nhiệm phải nắm được đặc điểm, hoàn cảnh của gia đình để thông cảm, tránh sự xúc phạm vô tình đối với trò.
Người thầy phải tìm hiểu, khai thác những điểm tốt của trò và những điểm yếu cơ bản nhất để tác động làm thay đổi tính cách của trò.
Người thầy phải hiểu những suy nghĩ và những điều trò muốn. Có như vậy mới giúp các em tháo gỡ được những vướng mắc của mình trong học tập hay trong cuộc sống hằng ngày.
Tạo môi trường giáo dục
Gia đình:
	Giữa nhà trường và gia đình phải có sự kết hơp chặt chẽ, sự kết hợp giáo dục này phải diễn ra rất tế nhị và thường xuyên. Tránh những hành động nóng nảy của gia đình đối với trò mà phải luôn tạo niềm tin, tin tưởng đoói với trẻ.
Nhà trường:
	Đối với thầy (cô) chủ nhiệm sự tác động tập thể lớp và dư luận của tập thể để tác động sao cho học sinh cá biệt ấy phải thức tỉnh thấy những thiếu sót của mình. Đồng thời làm sao để trò đó, nhận thấy trong sự tác động đó có tình thương yêu và trách nhiệm của tập thể, của thầy, cô giáo chủ nhiệm đối với mình. Có thể dùng bạn khác giới để giáo dục (nếu cần thiết).
Những trường hợp giáo dục học sinh cá biệt cụ thể
	Năm học 2009 – 2010 tôi được nhà trường phân công làm công tác chủ nhiệm lớp 4 ở Mỹ Đông. Đây là lớp mà các đối tượng học sinh ở rải rác nơi khác chuyển đến. Phần lớn các em đều ngoan, các bậc phụ huynh cũng có quan tâm chu đáo đến con cái của mình. Song năm ngón tay cũng có ngón dài ngón ngắn. Bởi thế trong tập thể lớp 4 của tôi cũng có một vài học sinh cá biệt và chậm tiến bộ.
	Trong số học sinh này có thể chia ra thành 2 nhóm: Một nhóm chậm tiến về mặt học tập và một nhóm chậm tiến về mặt đạo đức.
1. Nhóm có những em chậm tiến về mặt học tập:
	+ Lâm Văn Đô
	Em này có những hoàn cảnh khó khăn nhất định. Em Đô có bố mẹ đi làm xa, em ở nàh cùng với ông bà ngoại. Điều kiện kinh tế khó khăn. 
	Đối với em này tôi thường xuyên quan tâm hơn. Những ngày tôi tôi lên lớp tôi giúp em, giảng lại những gì mà các em chưa hiểu, giúp em hoàn thành bài tập bằng tự lực bản thân. Ngoài ra, tôi phân công em học giỏi, ngoan kèm cặp giúp đỡ bạn.
	Giáo viên chúng tôi cũng có gặp gia đình trao đổi và đề nghị gia đình quan tâm tới em nhiều hơn. Những khi các em hết vở viết bản thân tôi mua vở cho các em, sau đó động viên toàn lớp giúp bạn. Sau một học kỳ, kết quả học tập của em có tiến bộ, em đều đạt được kết quả khả quan, em đạt được học sinh tiên tiến.
2. Nhóm cá biệt về đạo đức:
	+ Phan Út Vẹn
	Nhà em Vẹn cả bố và mẹ đều không có việc làm ổn định, chỉ nhờ vào vuông tôm. Nhà có hai anh em thì người anh học trường cấp II đã nghỉ học, cũng là một học sinh cá biệt. Em Vẹn thường xuyên vi phạm kỷ luật, không chú ý nghe giảng, thường xuyên gây gối trong giờ học. Có lần còn chửu tục bị thầy chủ nhiệm nghe thấy và phê bình trước lớp trong buổi sinh hoạt cuối tuần. Bạn ấy phải viết tờ kiểm điểm đọc trước lớp và hứa hẹn sửa đổi.
	Trường hợp này, giáo viên chủ nhiệm đã phải gặp gia đình trao đổi thống nhất và đưa ra một số quy định. Ngày nào đi học giáo viên cũng nhận xét vào sổ trao đổi giữa gia đình và nhà trường để từ đó gia đình nắm bắt cũng như hiểu được tình hình học tập của con em mình ở trường để cùng với nhà trường kèm cặp giáo dục các em tốt hơn. Mặt khác giáo viên thường xuyên theo dõi giao cho em một số nhiệm vụ thí dụ như đối với em Vẹn giao cho nhiệm vụ đôn đốc các bạn làm vệ sinh lớp, vệ sinh khu vực; trong các giờ sinh hoạt lớp, giáo viên giao cho em đó nhận xét tình hình lớp trong tuần, còn có những bạn nào vi phạm khuyết điểm mà bạn phụ trách. Giáo viên động viên khen chê rõ ràng. Ngoài ra giáo viên thường xuyên theo dõi kịp thời khen và hướng dẫn công việc đã giao cho em đó hoàn thành. Từ những nhiệm vụ được giao đó tạo cho em có những cảm nhận về ý thức trách nhiệm hơn đối với bản thân, đối với lớp khiến em có ý thức hơn trong học tập, tư cách đạo đức của mình với tập thể mà dần dần em nhận ra những sai sót của mình với bạn bè xung quanh để mà sửa đổi thành con người tốt với bản thân và tập thể của mình.
3. Kết quả
	Sau một học kỳ em đã có những tiến bộ rõ rệt về đạo đức, học tập. Em đã hoà nhập được với tập thể lớp. Lớp ngày càng đoàn kết gắn bó hơn, bạn giúp đỡ nhau trong học tập, có ý thức đạo đức trách nhiệm với bản thân và tập thể lớp. Kết quả lớp đã được nhà trường khen là lớp có nề nếp tự quản tốt trong năm học vừa qua. Trong kỳ thi cuối học kỳ I và kỳ kiểm tra học kỳ II, em đã có ý thức trách nhiệm trong học tập của mình. Vào những ngày sinh hoạt lớp có những buổi dù vắng giáo viên chủ nhiệm nhưng em đã mạnh dạng góp ý kiến về việc học tập chưa tiến bộ của các bạn mình.
	Trong hoàn cảnh kinh tế thời đại ngày nay, thời kinh tế hội nhập thì việc giáo dục cho học sinh của mình đặc biệt là những học sinh chậm tiến cá biệt là cả một trách nhiệm khó khăn, phức tạp không chỉ cho riêng ngành giáo dục huyện nhà mà đòi hỏi toàn xã hội đều phải quan tâm và có trách nhiệm. Tóm lại nghề “trồng người” là một quá trình đào tạo lâu dài của người thầy, của gia đình và của xã hội mà mỗi chúng ta tham gia trong quá trình đó đều nhận thức rõ trách nhiệm của mình mà ngày càng phấn đấu tốt hơn cho trọng trách đó, vì một tương lai tươi sáng cho thế hệ con em những chủ nhân tương lai của đất nước chúng ta.
	- Năm học 2009 – 2010 trôi qua, sau khi đã áp dụng những phương pháp giáo dục tích cực và vốn kinh nghiệm của bản thân, tôi thấy giờ đây học sinh tôi lễ phép ngoan hơn nhiều so với trước, học sinh thích đi học. Các em tự thấy được “ Mỗi ngày đến trường là một ngày vui”. Học sinh có nhiều hành vi ứng xử tốt với bạn bè và những người xung quanh, biết hiếu thảo với ông bà, biết kính trọng cha mẹ, lễ phép với thầy cô. Tự bản thân học sinh muốn làm cho ông bà cha mẹ và thầy cô giáo vui lòng. Thông qua việc học tập và hoạt động hàng ngày trong cuộc sống. Đặc biệt học sinh biết nói lời hay làm việc tốt. Giờ đây tôi càng thấu hiểu lời dạy của Bác Hồ: “Hiền dữ đâu phải là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên”.
	Qua các biện pháp trên tôi thấy rất hiệu quả, nhờ sự giúp, đóng góp của banh bè đồng nghiệp để tôi có thể thực hiện tốt hơn nữa vốn kinh nghiệm của mình.
	Chân thành cảm ơn!
	Trần Thới, ngày 08 tháng 10 năm 2010
	Giáo viên
	Tăng văn Lượm