Sáng kiến kinh nghiệm Phương pháp tổ chức dạy một số dạng bài tập luyện từ và câu cho học sinh lớp 4A trường TH Thạnh Phước

A/MỞ ĐẦU
1/ Lí do chọn đề tài
- Cũng như ở các lớp 1,2,3,SGK Tiếng Việt 4 nói chung và phân môn luyện từ và câu nói riêng lấy nguyên tắc giao tiếp làm một trong những định hướng cơ bản.
 Quan điểm giao tiếp trong luyện từ và câu ở lớp 4 được thể hiện cả hai phương diện nội dung và phương pháp dạy học.
* Về nội dung dạy học, phân môn luyện từ và câu tạo cho học sinh môi trường giao tiếp để HS mở rộng vốn từ có định hướng, trang bị cho HS các kiến thức cơ bản về Tiếng Việt gắn với các tình huống giao tiếp thường gặp, luyện cho HS vận dụng kiến thức được học vào thực tế; từ đó nâng cao các kĩ năng sử dụng Tiếng Việt của HS.
* Về phương pháp dạy học, các kiến thức và kĩ năng cần học trong phân môn luyện từ và câu được rèn luyện thông qua nhiều bài tập gắn với các tình huống giao tiếp tự nhiên.
 Vì vậy tôi chọn đề tài “ Phương pháptổ chức dạy một số dạng bài tập luyện từ và câu cho học sinh lớp 4A trường TH thạnh Phước” để giúp HS nắm được kiến thức trong phân môn “Luyện từ và câu” cung cấp: HS hiểu được từ mới, phát triển kĩ năng,Kĩ xảo sử dụng từ ngữ, HS còn biết nhận diện xác định các dạng bài tập, phân tích kĩ, chính xác yêu cầu của đề bài, từ đó có hướng cho hoạt động học tập của mình. 
2/ Đối tượng nghiên cứu
	Tìm hiểu tình hình học tiếng việt phân môn luyện từ và câu, thực hành xác định phương pháp tổ chức dạy học các dạng bài tập luyện từ và câu. Đề xuất một số biện pháp thực hiện trong khi dạy học sinh dạng bài này cho 20 học sinh lớp 4A trường tiểu học Thạnh Phước.
 3/Phạm vi nghiên cứu
 Căn cứ vào kết quả đạt được của 20 em học sinh lớp 4A và mục tiêu yêu cầu chuẩn kiến thức kĩ năng phân môn luyện từ và câu nên tôi mạnh dạn nghiên cứu ph­¬ng ph¸p tæ chøc d¹y một số d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u. Tõ ®ã vËn dông linh ho¹t vµo h­íng dÉn rÌn kü n¨ng lµm c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh mét c¸ch hiÖu qu¶ nhÊt.
	4/ Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu.
	*§Ó thùc hiÖn ®­îc môc ®Ých cña ®Ò tµi ®Æt ra, t«i m¹nh d¹n nghiªn cøu, häc hái t×m tßi, ¸p dông nh÷ng ph­¬ng ph¸p sau:
	1. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn (®äc tµi liÖu).
	2. Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp.
	3. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra.
	4. Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm
	5. Ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i.
	6. Ph­¬ng ph¸p tæng kÕt, rót kinh nghiÖm.
	* Dù giê th¨m líp, tiÕp xóc gÇn gòi víi häc sinh vµ hiÓu t×nh tr¹ng gi¶i quyÕt lµm c¸c bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cña gi¸o viªn vµ häc sinh líp 4.
	* §Ò ra ph­¬ng h­íng ®Ó n©ng cao chÊt l­îng lµm c¸c bµi tËp cã hiÖu qu¶ h¬n.
* D¹y thùc nghiÖm, ¸p dông trªn líp ®èi chøng, ph©n tÝch c¸c kÕt qu¶ b»ng sè liÖu thèng kª.
B/ NỘI DUNG
1.C¬ së lÝ luËn.
NhËn thøc ®­îc tÇm quan träng cña TiÕng ViÖt trong sù nghiÖp gi¸o dôc con ng­êi. Tõ xa x­a «ng cha ta ®· sö dông nã mét c¸ch tù gi¸c nh»m ®Ó gi¸o dôc trÎ nhá.
	Khi ch­a cã nhµ tr­êng, trÎ ®­îc gi¸o dôc trong gia ®×nh vµ ngoµi x· héi. Tõ thuë n»m n«i, c¸c em ®­îc bao bäc trong tiÕng h¸t ru cña mÑ, cña bµ, lín lªn chót n÷a nh÷ng c©u chuyÖn kÓ cã t¸c dông to lín, lµ dßng s÷a ngät ngµo nu«i d­ìng t©m hån trÎ, rÌn luyÖn c¸c em thµnh con ng­êi cã nh©n c¸ch, cã b¶n s¾c d©n téc gãp phÇn h×nh thµnh con ng­êi míi, ®¸p øng yªu cÇu cña x· héi ®èi víi nh÷ng thµnh viªn cña m×nh.
Cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi, gi¸o dôc nhµ tr­êng xuÊt hiÖn nh­ mét ®iÒu tÊt yÕu, ®ãn b­íc thiÕu nhi c¾p s¸ch tíi tr­êng. C¶ thÕ giíi ®ang më tr­íc m¾t c¸c em. Kho tµng v¨n minh nh©n lo¹i ®­îc chuyÓn giao tõ nh÷ng ®iÒu s¬ ®¼ng nhÊt. Qu¸ tr×nh gi¸o dôc ®­îc thùc hiÖn ë mäi lóc, mäi n¬i, tÊt c¶ c¸c m«n häc.
	Nh÷ng ®iÒu s¬ ®¼ng nhÊt ®· gãp phÇn rÊt quan träng trong viÖc sö dông ng«n ng÷ vµo ho¹t ®éng giao tiÕp cña häc sinh. Ng«n ng÷ lµ thø c«ng cô cã t¸c dông v« cïng to lín. Nã cã thÓ diÔn t¶ tÊt c¶ nh÷ng g× con ng­êi nghÜ ra, nh×n thÊy biÕt ®­îc nh÷ng gi¸ trÞ trõu t­îng mµ c¸c gi¸c quan kh«ng thÓ v­¬n tíi ®­îc. C¸c m«n häc ë TiÓu häc cã t¸c dông hç trî cho nhau nh»m gi¸o dôc toµn diÖn häc sinh ph¶i kÓ ®Õn LuyÖn tõ vµ c©u, mét ph©n m«n chiÕm thêi l­îng kh¸ lín trong m«n TiÕng ViÖt ë TiÓu häc. Nã t¸ch thµnh mét ph©n m«n ®éc lËp, cã vÞ trÝ ngang b»ng víi ph©n m«n TËp ®äc, TËp lµm v¨n...song song tån t¹i víi c¸c m«n häc kh¸c. §iÒu ®ã thÓ hiÖn viÖc cung cÊp vèn tõ cho häc sinh lµ rÊt cÇn thiÕt vµ nã cã thÓ mang tÝnh chÊt cÊp b¸ch nh»m “®Çu t­” cho häc sinh cã c¬ së h×nh thµnh ng«n ng÷ cho ho¹t ®éng giao tiÕp còng nh­ chiÕm lÜnh nguån tri thøc míi trong c¸c m«n häc kh¸c. TÇm quan träng ®ã ®· ®­îc rÌn giòa luyÖn tËp nhuÇn nhuyÔn trong qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt c¸c d¹ng bµi tËp trong m«n LuyÖn tõ vµ c©u líp 4.
2.C¬ së thùc tiÔn.
ViÖc gi¶i quyÕt c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u líp 4 cã hiÖu qu¶ ®Æt ra cho c¸c Gi¸o viªn TiÓu häc lµ mét vÊn ®Ò kh«ng ph¶i ®¬n gi¶n. Qua thùc tÕ d¹y t«i ®· gÆp ph¶i kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n. Bëi ®©y lµ ch­¬ng tr×nh thay s¸ch líp 4 míi. Cïng tån t¹i víi nã lµ tõ ng÷ vµ ng÷ ph¸p cña ch­¬ng tr×nh c¶i c¸ch ®Òu ®¶m nhiÖm cung cÊp vèn tõ cho häc sinh, viÖc h­íng dÉn lµm c¸c bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u mang tÝnh chÊt m¸y mãc, kh«ng më réng cho häc sinh n¾m s©u kiÕn thøc cña bµi. VÒ phÝa häc sinh, lµm c¸c bµi tËp chØ biÕt lµm mµ kh«ng hiÓu t¹i sao lµm nh­ vËy, häc sinh kh«ng cã høng thó trong viÖc gi¶i quyÕt kiÕn thøc. Do vËy viÖc tæ chøc cho häc sinh trong c¸c giê gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u lµ vÊn ®Ò tr¨n trë cho c¸c gi¸o viªn vµ ngay b¶n th©n t«i.
	Trong qu¸ tr×nh d¹y häc còng nh­ viÖc ph¸t hiÖn häc sinh n¨ng khiÕu, t«i còng nh­ mét sè gi¸o viªn kh¸c khi d¹y ®Õn tiÕt LuyÖn tõ vµ c©u, ®Æc biÖt c¸c kh¸i niÖm vÒ tõ ®¬n, tõ ghÐp, c¸c kiÓu tõ ghÐp...béc lé kh«ng Ýt h¹n chÕ. VÒ néi dung ch­¬ng tr×nh d¹y phÇn ®ã trong s¸ch gi¸o khoa rÊt Ýt. ChÝnh v× vËy häc sinh rÊt khã x¸c ®Þnh, dÉn ®Õn tiÕt häc trë nªn nhµm ch¸n kh«ng thu hót häc sinh vµo ho¹t ®éng nµy. §Ó th¸o gì khã kh¨n ®ã rÊt cÇn cã mét ph­¬ng ph¸p tæ chøc tèt nhÊt, cã hiÖu qu¶ nhÊt cho tiÕt d¹y c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 4.
	Tõ nh÷ng lý do kh¸ch quan vµ chñ quan ®· nªu trªn, th«ng qua viÖc häc tËp, gi¶ng d¹y trong nh÷ng n¨m qua, t«i ®· chän ®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu s©u h¬n vÒ ph­¬ng ph¸p tæ chøc d¹y c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 4, nh»m t×m ra ®­îc ph­¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc thÝch hîp nhÊt, vËn dông tèt nhÊt trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña m×nh. V× ®iÒu kiÖn, kh¶ n¨ng nghiªn cøu cã h¹n t«i xin m¹nh d¹n tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu cña m×nh th«ng qua ®Ò tµi “Ph­¬ng ph¸p tæ chøc d¹y c¸c d¹ng bµi tËp luyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 4”.
3/ Nội dung vấn đề
- Vấn đề đặt ra
 a/ §èi víi ch­¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa.
	Sè tiÕt LuyÖn tõ vµ c©u cña chÝnh s¸ch gi¸o khoa líp 4 gåm 2 tiÕt/tuÇn. Sau mçi tiÕt h×nh thµnh kiÕn thøc lµ mét lo¹t c¸c bµi tËp cñng cè bµi. Mµ viÖc x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p tæ chøc cho mét tiÕt d¹y nh­ vËy lµ hÕt søc cÇn thiÕt. ViÖc x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi vµ h­íng gi¶i quyÕt cßn mang tÝnh thô ®éng, ch­a ph¸t huy triÖt ®Ó vèn kiÕn thøc khi luyÖn tËp, thùc hµnh.
	b/ §èi víi gi¸o viªn.
	Ph©n m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” t¹o cho häc sinh m«i tr­êng giao tiÕp ®Ó häc sinh më réng vèn tõ cã ®Þnh h­íng, trang bÞ cho häc sinh c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ TiÕng ViÖt g¾n víi c¸c t×nh huèng giao tiÕp th­êng gÆp. Tõ ®ã n©ng cao c¸c kü n¨ng sö dông TiÕng ViÖt cña häc sinh. Gi¸o viªn lµ mét trong 3 nh©n tè cÇn ®­îc xem xÐt cña qu¸ tr×nh d¹y häc “LuyÖn tõ vµ c©u”, lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh d¹y häc nµy. Khi nghiªn cøu qu¸ tr×nh d¹y h­íng dÉn häc sinh lµm c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” cho häc sinh líp 4, t«i thÊy thùc tr¹ng cña gi¸o viªn nh­ sau:
	- Ph©n m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” lµ phÇn kiÕn thøc khã trong khi h­íng dÉn häc sinh n¾m ®­îc yªu cÇu vµ vËn dông vµo viÖc lµm c¸c bµi tËp nªn dÉn ®Õn t©m lý gi¸o viªn ng¹i bëi viÖc vËn dông cña gi¸o viªn cßn lóng tóng gÆp khã kh¨n.
	- Gi¸o viªn mét sè Ýt kh«ng chÞu ®Çu t­ thêi gian cho viÖc nghiªn cøu ®Ó khai th¸c kiÕn thøc vµ t×m ra ph­¬ng ph¸p phï hîp víi häc sinh, lÖ thuéc vµo ®¸p ¸n, gîi ý dÉn ®Õn häc sinh ng¹i häc ph©n m«n nµy.
	- C¸ch d¹y cña mét sè gi¸o viªn cßn ®¬n ®iÖu, lÖ thuéc m¸y mãc vµo s¸ch gi¸o khoa, hÇu nh­ Ýt s¸ng t¹o, ch­a thu hót l«i cuèn häc sinh.
	- NhiÒu gi¸o viªn ch­a quan t©m ®Õn viÖc më réng vèn tõ, ph¸t triÓn vèn tõ cho häc sinh, gióp häc sinh lµm giµu vèn hiÓu biÕt phong phó vÒ TiÕng ViÖt.
	- Thùc tÕ trong tr­êng t«i c«ng t¸c, chóng t«i th­êng rÊt tÝch cùc ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y sao cho cã hiÖu qu¶ nhÊt ë m«n häc nµy. §ång thêi lµ tiÒn ®Ò trong viÖc ph¸t triÓn båi d­ìng nh÷ng em cã n¨ng khiÕu. Nh­ng kÕt qu¶ gi¶ng d¹y vµ hiÖu qu¶ cßn béc lé kh«ng Ýt nh÷ng h¹n chÕ.
	c/ §èi víi häc sinh.
	HÇu hÕt häc sinh ch­a hiÓu hÕt vÞ trÝ, tÇm quan träng, t¸c dông cña ph©n m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” nªn ch­a dµnh thêi gian thÝch ®¸ng ®Ó häc m«n nµy.
	Häc sinh kh«ng cã høng thó häc ph©n m«n nµy. C¸c em ®Òu cho ®©y lµ ph©n m«n võa “kh«” võa “khã”.
	NhiÒu häc sinh ch­a n¾m râ kh¸i niÖm cña tõ, c©u...Tõ ®ã dÉn ®Õn viÖc nhËn diÖn ph©n lo¹i, x¸c ®Þnh h­íng lµm bµi lÖch l¹c. ViÖc x¸c ®Þnh cßn nhÇm lÉn nhiÒu.
	Häc sinh ch­a cã thãi quen ph©n tÝch d÷ kiÖn cña ®Çu bµi, th­êng hay bá sãt, lµm sai hoÆc kh«ng lµm hÕt yªu cÇu cña ®Ò bµi.
	Thùc tÕ cho thÊy nhiÒu häc sinh khi hái ®Õn lý thuyÕt th× tr¶ lêi rÊt tr«i ch¶y, chÝnh x¸c, nh­ng khi lµm bµi tËp thùc hµnh th× lóng tóng vµ lµm bµi kh«ng ®¹t yªu cÇu. §iÒu ®ã thÓ hiÖn häc sinh n¾m kiÕn thøc mét c¸ch m¸y mãc, thô ®éng vµ tá ra yÕu kÐm thiÕu ch¾c ch¾n.
	Do vËy ngay khi d¹y tíi phÇn tõ ghÐp, tõ l¸y...T«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t häc sinh líp 4B b»ng bµi tËp sau.
§Ò bµi: X¸c ®Þnh tõ ghÐp vµ tõ l¸y trong ®o¹n v¨n sau.
“D¸ng tre v­¬n méc m¹c, mµu tre t­¬i nhòn nh¹n. Råi tre lín lªn cøng c¸p, dÎo dai, v÷ng ch¾c. Tre tr«ng thanh cao, gi¶n dÞ, chÝ khÝ nh­ ng­êi”.
Qua kh¶o s¸t ë líp t«i cã 20 häc sinh, kÕt qu¶ kh¶o s¸t nh­ sau:
Giái
Kh¸
Trung b×nh
YÕu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
2
10
2
10
10
50
6
30
 §iÒu ®¸ng nãi ë ®©y lµ cã tíi 15 em ch­a biÕt x¸c ®Þnh tõ ghÐp, tõ l¸y, trong qu¸ tr×nh lµm häc sinh ch­a biÕt tr×nh bµy khoa häc râ rµng, c©u tr¶ lêi ch­a ®Çy ®ñ.
 Qua gi¶ng d¹y t«i nhËn thÊy kÕt qu¶ ch­a cao lµ do nguyªn nh©n c¶ hai phÝa; Ng­êi d¹y vµ ng­êi häc. Do vËy t«i rÊt cÇn ph¶i trau dåi kiÕn thøc t×m ra ph­¬ng ph¸p ®æi míi trong h­íng dÉn gi¶ng d¹y nhằm kh¾c phôc thùc tr¹ng trªn ®Ó kÕt qu¶ d¹y häc ®­îc n©ng lªn, thu hót sù chó ý cña häc sinh vµo ho¹t ®éng häc.
d/ S¬ l­îc mét sè d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” ®iÓn h×nh.
+ Ph©n tÝch cÊu t¹o cña tiÕng.
+ T×m c¸c tõ ng÷ nãi  ... ........, hoa ®· në.
	Theo t«i, v× phÇn nµy t«i ch­a trùc tiÕp gi¶ng d¹y nh­ng ë ch­¬ng tr×nh líp 4 cò nã kh«ng cã nh÷ng chi tiÕt cô thÓ râ rµng nh­ vËy nªn viÖc h×nh thµnh kiÕn thøc khã kh¨n h¬n. Cßn ®èi víi d¹ng bµi tËp nµy t«i sÏ tæ chøc cho häc sinh lµm viÖc theo nhãm (3 nhãm øng víi 3 tæ), mçi tæ mét c©u. T«i cã gîi ý (víi häc sinh yÕu): Em gióp bè mÑ lµm nh÷ng c«ng viÖc gia ®×nh t¹i ®©u?
	Häc sinh rÊt dÔ ph¸t hiÖn v× ®©y lµ c¸c t×nh huèng rÊt quen thuéc víi häc sinh nªn còng kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i h­íng dÉn cô thÓ.
	T­¬ng tù nh­ vËy lµ tr¹ng ng÷ chØ thêi gian còng rÊt ®¬n gi¶n.
	Víi tr¹ng ng÷ chØ môc ®Ých häc sinh cã thÓ m¾c.
	VÝ dô 2: T×m c¸c tr¹ng ng÷ thÝch hîp chØ môc ®Ých ®Ó ®iÒn vµo chç trèng:
	a).............., x· em võa ®µo mét con m­¬ng.
	b).............., chóng em quyÕt t©m häc tËp vµ rÌn luyÖn thËt tèt.
	c)..............., em ph¶i n¨ng tËp thÓ dôc.
 Gi¸o viªn cÇn h­íng dÉn h/s ®Õn viÖc hiÓu: Môc ®Ých cña ®µo m­¬ng ®Ó lµm g×?
 QuyÕt t©m..........tèt ®Ó dµnh ®­îc g×?
 TËp thÓ dôc cã lîi g×?
	VÝ dô 3: Tr¹ng ng÷ chØ ph­¬ng tiÖn cã d¹ng bµi tËp:
	T×m tr¹ng ng÷ chØ thêi gian trong c¸c c©u sau
	- B»ng mét giäng th©n t×nh, thÇy khuyªn chóng em g¾ng häc bµi, lµm bµi ®Çy ®ñ.
	- Víi ãc quan s¸t tinh tÕ vµ ®«i bµn tay khÐo lÐo, ng­êi ho¹ sÜ d©n gian ®· s¸ng t¹o nªn nh÷ng bøc tranh lµng Hå næi tiÕng.
	Häc sinh ®· biÕt: Tr¹ng ng÷ chØ ph­¬ng tiÖn th­êng më ®Çu b»ng c¸c tõ “b»ng, víi” vµ tr¶ lêi cho c¸c c©u hái: b»ng c¸i g×, víi c¸i g×?
	Nªn bµi nµy t«i chi cho häc sinh dïng bót ch× g¹ch ch©n tr¹ng ng÷ c¸ nh©n vµ nªu miÖng tr­íc líp, theo t«i häc sinh sÏ kh«ng khã kh¨n g×?.
	Nh­ vËy møc ®é khã cña bµi tËp khong phô thuéc vµo c¸c lo¹i, c¸c d¹ng bµi tËp mµ phô thuéc vµo chÝnh ng÷ liÖu ®­a ra cho häc sinh. Víi c¸c bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cña häc sinh líp 4. NhiÒu yªu cÇu trong s¸ch gi¸o khoa t«i còng cÇn ph©n tÝch cho nhiÒu ®èi t­îng häc sinh. §èi víi häc sinh kh¸, giái t«i th­êng gµi thªm ho¹t ®éng tiÕp nèi. Víi häc sinh trung b×nh, häc sinh yÕu chän nh÷ng ng÷ liÖu cô thÓ râ rµng ®Ó häc sinh dÔ x¸c nhËn.
	VÝ dô: Víi d¹ng bµi më réng vèn tõ ý chÝ – nghÞ lùc.
	ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n nãi vÒ mét ng­êi cã ý chÝ, nghÞ lùc nªn ®ax v­ît qua nhiÒu thö th¸ch, ®¹t ®­îc thµnh c«ng.
	Víi häc sinh kh¸, giái t«i cho häc sinh ph©n tÝch yªu cÇu ®Ò bµi sau ®ã viÕt ngay vµo nh¸p.
	Víi häc sinh trung b×nh vµ yÕu t«i h­íng dÉn häc sinh sö dông c¸c tõ ng÷ thuéc chñ ®Ò ý chÝ – nghÞ lùc ®· häc ®Ó viÕt. Hái häc sinh vÒ ng­êi em ®Þnh viÕt (häc sinh yÕu t«i cßn hái vÒ ng­êi em ®Þnh viÕt cã nh÷ng phÈm chÊt g×).
Quan t©m ®Õn ®èi t­îng häc sinh trong gi¶ng d¹y chÝnh lµ chó ý ®Õn viÖc n©ng cao chÊt l­îng häc sinh giái ®Ó båi d­ìng vµ n©ng cao chÊt l­îng ®¹i trµ. §ã lµ viÖc lµm quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y.
	Mét ®iÒu t«i còng rÊt quan t©m ®ã lµ viÖc tr×nh bµy cña häc sinh. C¸c em lµm bµi cã thÓ tèt nh­ng c¸ch tr×nh bµy bè côc bµi lµm cña häc sinh cßn lµ c¶ mét vÊn ®Ò cÇn chÊn chØnh.
	Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu, thö nghiÖm vµ tÝch cùc t×m tßi ph­¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh lµm c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u. Tr¶i qua mét häc kú «n tËp cïng thêi gian ¸p dông ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu t«i ®· tiÕn hµnh kh¶o s¸t ®Ó xem sù chuyÓn biÕn cña häc sinh sau khi ®· ®­îc ho¹t ®éng s«i næi trong giê luyÖn tõ vµ c©u gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp víi líp 4B do t«i chñ nhiÖm.
	§Ò bµi:
	§äc thÇm bµi “VÒ th¨m bµ” vµ tr¶ lêi c©u hái sau:
	1) Trong bµi “VÒ th¨m bµ” tõ nµo cïng nghÜa víi tõ “hiÒn”
	2) C©u “LÇn nµo trë vÒ víi bµ, Thanh còng thÊy b×nh yªn vµ thong th¶ nh­ thÕ” cã mÊy ®éng tõ, tÝnh tõ?
	a. Mét ®éng tõ, 2 tÝnh tõ. C¸c tõ ®ã lµ: - §éng tõ
	 - TÝnh tõ
	b. Hai ®éng tõ, 2 tÝnh tõ. C¸c tõ ®ã lµ: - §éng tõ
	 - TÝnh tõ
	c. Hai ®éng tõ, 1 tÝnh tõ. C¸c tõ ®ã lµ: - §éng tõ
	 - TÝnh tõ
	3) C©u “Ch¸u ®· vÒ ®Êy ­ ?” ®­îc dïng lµm g×?
	a. Dïng ®Ò hái.
	b. Dïng ®Ó yªu cÇu, ®Ò nghÞ.
	c. Dïng thay lêi chµo.
	4) Trong c©u “ Sù im lÆng lµm Thanh m·i míi cÊt ®­îc tiÕng gäi khÏ” bé phËn nµo lµ chñ ng÷?
	a. Thanh
 b. Sù yªn lÆng
	c. Sù yªn lÆng lµm Thanh.
KÕt qu¶ thu ®­îc: Tæng sã líp 4A cã 20 em.
Giái
Kh¸
Trung b×nh
YÕu
SL
%
SL
%
SL
%
SL
%
4
20
5
25
10
50
1
5
* D¹y thùc nghiÖm trªn líp ®èi chøng.
	Kh«ng chØ dõng l¹i ph¹m vi nghiªn cøu trong líp, t«i ®· ¸p dông kinh nghiÖm ®æi míi nµy vµo líp cïng khèi lµ líp 4B (líp ®èi chøng). Líp 4B cã 8 häc sinh. Tr­íc tiªn t«i sö dông ngay bµi kh¶o s¸t cña líp 4A (líp t«i d¹y) ë giai ®o¹n cuèi ®Ó kh¶o s¸t líp 4B, kÕt qu¶ thu ®­îc nh­ sau:
	Giái	: 	1 em chiÕm 12.5%
	Kh¸	: 	2em chiÕm 25.0%
	TB	: 	3em chiÕm 37.5%
	YÕu	:	2 em chiÕm 25.0%
	§iÒu nµy chøng tá ph­¬ng ph¸p tæ chøc cho häc sinh häc c¸c bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u lµ rÊt quan träng, nã quyÕt ®Þnh rÊt nhiÒu ®Õn kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh. Cïng víi viÖc nghiªn cøu cña m×nh, kÕt hîp víi gi¸o viªn chñ nhiÖm líp, phæ biÕn kinh nghiÖm tæ chøc ph­¬ng ph¸p d¹y häc tèt cho häc sinh x¸c ®Þnh râ yªu cÇu cña bµi, tæ chøc cho c¸c em ®­îc ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, häc sinh ®­îc h­íng dÉn thùc hµnh phï hîp víi néi dung tõng bµi. DÇn dÇn c¸c em ®· h×nh thµnh ®­îc thãi quen lµm viÖc cã kÕ ho¹ch, linh ho¹t víi tõng d¹ng bµi.
	Sau mét thêi gian h­íng dÉn líp 4B, t«i ra mét ®Ò kh¶o s¸t.
	§Ò bµi:
“Chó chuån chuån n­íc míi ®Ñp lµm sao. Mµu vµng trªn l­ng chó l¾p l¸nh, bèn c¸nh máng nh­ giÊy b«ng. C¸i ®Çu trßn vµ hai con m¾t long lanh nh­ thuû tinh”.
	H·y x¸c ®Þnh: Tõ ®¬n, tõ ghÐp, tõ l¸y.
	Trong c¸c tõ ®ã ®©u lµ danh tõ, ®éng tõ, tÝnh tõ.
	§ặt mét c©u víi 1 tõ ®¬n, tõ ghÐp, tõ l¸y em võa t×m ®­îc.
	KÕt qu¶ ®¹t ®­îc nh­ sau:
	Giái	: 	2 em chiÕm 25.0%
	Kh¸	: 	3 em chiÕm 37.5%
	TB	: 	3 em chiÕm 37.5%
	YÕu	:	0 em chiÕm 0%
	Víi kÕt qu¶ thu ®­îc ë viÖc d¹y thùc nghiÖm trªn líp ®èi chøng t«i cµng v÷ng vµng tin t­ëng vµo viÖc vËn dông ph­¬ng ph¸p tæ chøc d¹y c¸c d¹ng bµi tËp LuyÖn tõ vµ c©u cho häc sinh líp 4 cã hiÖu qu¶.
C/ KẾT LUẬN
- Bài học kinh nghiệm
Thùc hiÖn ®Ò tµi nµy, khi häc sinh ®· ®­îc cñng cè, kh¾c s©u, më réng vµ rÌn kÜ n¨ng luyÖn tËp thùc hµnh vÒ c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” líp 4 t«i thÊy kÕt qu¶ cña viÖc lµm ®ã nh­ sau:
+ Häc sinh ®­îc tæ chøc ho¹t ®éng mét c¸ch ®éc lËp, t×m tßi kiÕn thøc, tÇm nhËn thøc ®èi víi mäi ®èi t­îng häc sinh lµ phï hîp, nªn häc sinh tiÕp thu mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
+ C¸c em biÕt dùa vµo kiÕn thøc lý thuyÕt ®Ó vËn dông lµm c¸c bµi tËp mét c¸ch chñ ®éng.
+ Víi ph­¬ng ph¸p tæ chøc nµy häc sinh n¾m kiÕn thøc mét c¸ch s©u s¾c cã c¬ së, ®­îc ®èi chøng qua nhËn xÐt cña b¹n, cña gi¸o viªn.
+ C¸c em ®· h×nh thµnh ®­îc thãi quen ®äc kü bµi, x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi. Kh«ng cßn t×nh tr¹ng bá sãt yªu cÇu cña ®Ò bµi.
+ Häc sinh cã ý thøc rÌn c¸ch tr×nh bµy s¹ch sÏ, khoa häc, biÕt dïng tõ ®Æt c©u hîp lý. Ngoµi ra häc sinh cßn cã thªm thãi quen kiÓm tra, so¸t l¹i bµi cña m×nh.
+ Qua viÖc gi¶ng d¹y theo dâi kÕt qu¶ cña häc sinh qua c¸c giê kiÓm tra, bµi kiÓm tra ®Þnh kú cña häc sinh t«i thÊy: Häc sinh s½n sµng ®ãn nhËn m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” bÊt kú lóc nµo. §ã còng nãi lªn häc sinh ®· b¾t ®Çu yªu thÝch m«n häc, m¹nh d¹n nªu ý kiÕn cña m×nh.
+ Tuy kÕt qu¶ t«i nªu trªn hÕt søc s¬ l­îc vµ ë ph¹m vi nhá, song nã còng gãp phÇn ®éng viªn t«i trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y häc sinh nãi chung, ph¸t hiÖn båi d­ìng nh÷ng häc sinh kh¸, giái, phô ®¹o häc sinh yÕu nãi riªng. BÐ nhá nh­ vËy nh­ng v« cïng quan träng ®èi víi mét gi¸o viªn cßn non nít kinh nghiÖm nh­ t«i trong viÖc th¸o gì khã kh¨n, trong viÖc t×m ra ph­¬ng ph¸p tæ chøc d¹y c¸c d¹ng bµi tËp “LuÖn tõ vµ c©u” cho häc sinh cña m×nh.
*D¹y häc c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u” cho häc sinh líp 4 gióp häc sinh n¾m ®­îc kiÕn thøc trong ph©n m«n “LuyÖn tõ vµ c©u” cung cÊp: Häc sinh hiÓu ®­îc tõ míi, ph¸t triÓn kÜ n¨ng, kü x¶o sö dông tõ ng÷, häc sinh cßn biÕt nhËn diÖn x¸c ®Þnh c¸c d¹ng bµi tËp, ph©n tÝch kü, chÝnh x¸c yªu cÇu cña ®Ò bµi, tõ ®ã cã h­íng cho ho¹t ®éng häc tËp cña m×nh. §Ó ®¹t ®­îc c¸c ®iÒu ®ã, ng­êi gi¸o viªn cÇn chó ý:
- Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y gi¸o viªn kh«ng nªn nãng véi, mµ ph¶i b×nh tÜnh trong thêi gian kh«ng ph¶i ngµy 1 ngµy 2. §Æc biÖt lu«n xem xÐt ph­¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña m×nh ®Ó ®iÒu chØnh ph­¬ng ph¸p sao cho phï hîp víi viÖc nhËn thøc cña häc sinh, g©y ®­îc høng thó häc tËp cho c¸c em.
 - Ph¶i nghiªn cøu ®Ó nhËn thøc râ vÒ vÞ trÝ, nhiÖm vô cña phÇn kiÕn thøc võa d¹y.
- L­u ý CKTKN ®Ò ®iÒu chØnh sao cho phï hîp víi ®Æc ®iÓm häc sinh líp m×nh.
 - Kh«ng ngõng häc hái trao ®æi víi ®ång nghiÖp ®Ó nghiªn cøu ®æi míi ph­¬ng ph¸p d¹y vµ häc nh»m n©ng cao chÊt l­îng. Trong gi¶ng d¹y, gi¸o viªn kh«ng ®­îc ¸p ®Æt häc sinh mµ coi nhiÖm vô häc cña häc sinh lµ quan träng, lµ nh©n tè chñ yÕu cho kÕt qu¶ gi¸o dôc. Lu«n gîi më kh¸m ph¸ t×m tßi biÖn ph¸p tèt nhÊt cho häc sinh n¾m ch¾c kiÕn thøc. RÌn cho häc sinh c¸ch t­ duy th«ng minh, s¸ng t¹o, lµm viÖc ®éc lËp, n©ng cao kÕt qu¶ tù häc cña m×nh: T¹o cho häc sinh cã niÒm vui trong häc tËp, cã høng thó ®Æc biÖt trong häc tËp. Gi¸o viªn lu«n lu«n gi¶i quyÕt t×nh huèng v­íng m¾c cho häc sinh.
- Gi¸o viªn ph¶i t«n träng nghiªm tóc thùc hiÖn gi¸o dôc, gi¶ng d¹y theo nguyªn t¾c tõ nh÷ng ®iÒu ®¬n gi¶n míi ®Õn n©ng cao, kh¾c s©u...§Ó häc sinh n¾m v÷ng viÖc gi¶i quyÕt c¸c bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u”, gi¸o viªn còng cÇn l­u ý ®iÓm sau:	+ T×m ra ph­¬ng ph¸p tæ chøc sao cho phï hîp víi tõng d¹ng bµi tËp.
+ Ph©n biÖt cho häc sinh h­íng gi¶i quyÕt cho c¸c d¹ng bµi kh¸c nhau. Häc sinh cÇn n¾m ®­îc c¸c b­íc tiÕn hµnh mét bµi tËp. CÇn tæ chøc cho häc sinh theo c¸c h×nh thøc tæ chøc cã thÓ theo nhãm, c¸ nh©n, cã thÓ lµm viÖc c¶ líp ®Ó ph¸t huy tèt hiÖu qu¶ giê d¹y.
- L­u ý cho häc sinh c¸ch tr×nh bµy s¹ch sÏ, khoa häc, rÌn ch÷ viÕt ®Ñp ®óng chÝnh t¶ cho häc sinh.
- Hướng phổ biến áp dụng và tiếp tục nghiên cứu đề tài
ViÖc d¹y c¸c bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u”cho häc sinh líp 4 lµ vÊn ®Ò hÕt søc nan gi¶i v× thêi gian cã h¹n vµ n¨ng lùc tr×nh ®é b¶n th©n cßn nhiÒu h¹n chÕ nªn t«i míi chØ nghiªn cøu ®­îc t×m ra ph­¬ng ph¸p tæ chøc mét giê d¹y c¸c d¹ng bµi tËp “LuyÖn tõ vµ c©u”. PhÇn nghiªn cøu cã thÓ ch­a s©u, ch­a s¸t, t«i thiÕt nghÜ nÕu chØ nghiªn cøu trong ph¹m vi cña ®Ò tµi nµy th× ch­a ®ñ v× thÕ trong t­¬ng lai nÕu cã ®iÒu kiÖn tiÕp tôc nghiªn cøu, t«i høa sÏ nghiªn cøu hoµn thiÖn h¬n.
- §Ò tµi nµy chØ cã thÓ ¸p dông, vËn dông trong ph¹m vi ë tiÕt “LuyÖn tõ vµ c©u” cña häc sinh líp 4. 
	Xin ch©n thµnh c¶m ¬n!
Thạnh Bình, ngày 15 tháng 3 năm 2010
 Người thực hiện
 Đặng Thị Sen