Sáng kiến kinh nghiệm Rèn luyện chữ viết và giữ vở sạch cho học sinh Tiểu học - Năm học 2010-2011 - Nguyễn Văn Tính

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
----------------oOo--------------
ĐỀ TÀI: RÈN LUYỆN CHỮ VIẾT VÀ GIỮ VỞ SẠCH CHO HỌC SINH TIỂU HỌC
Năm học : 2010 - 2011
Họ và tên : Nguyễn Văn Tính 
Đơn vị : Trường tiểu học” B’ Thạnh Mỹ Tây – Châu Phú – An Giang 
 A. ĐẶT VẤN ĐỀ: 
 Chữ viết của học sinh là vấn đề được nhiều người quan tâm, lo lắng. Đặc biệt đối với học sinh tiểu học, việc xây dựng nền nếp “Vở sạch – Chữ đẹp” có một ý nghĩa vô cùng quan trọng. Vì đây là những năm học đầu tiên đối với các em, nhà trường không chỉ giúp các em học viết và rèn luyện chữ viết: viết đúng, viết đẹp, viết đảm bảo tốc độ nhằm tạo điều kiện cho các em ghi chép bài học của tất cả các môn học được tốt, mà còn thông qua rèn luyện chữ viết, giáo dục cho các em những phẩm chất đạo đức như: Tính kiên trì, cẩn thận, tinh thần kỷ luật và óc thẩm mỹ Rèn chữ viết cho học sinh còn là dịp để học sinh trau đổi các kỹ năng viết chữ, kỹ năng trình bày, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và giáo dục, đồng thời có tác dụng thúc đẩy và phát huy vai trò của người giáo viên, động viên khích lệ các thầy cô giáo chăm lo rèn luyện chữ viết và duy trì nền nếp thói quen tốt trong học tập của học sinh. Qua chữ viết, học sinh vừa thể hiện được nội dung thông tin vừa thể hiện được đặc điểm, tính cách của người viết đồng thời tạo được tình cảm đối với người đọc bởi người xưa đã có câu: “ Nét chữ, nết người”. Mặc dù hiện nay, vào thời điểm công nghệ thông tin phát triển mạnh mẽ, tác động không nhỏ tới đời sống mọi mặt của xã hội, có thể không cần viết chữ đẹp vì đã có máy tính. Nhưng với những ý nghĩa giáo dục như đã nêu ở trên thì việc rèn chữ cho học sinh ngày càng trở nên cần thiết, nó đã góp phần vào việc giáo dục toàn diện cho học sinh.Chính vì vậy trong quyết định Ban hành quy định về chuẩn nghề nghiệp giáo viên Tiểu học của Bộ trưởng Bộ GD& ĐT ngày 04 tháng 05 năm 2007 số 14/2007/QĐ-BGDĐT cũng đã nêu rất rõ yêu cầu giáo viên tiểu học phải viết chữ đúng mẫu, biết cách hướng dẫn học sinh “Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp”.  Nhận thức được vấn đề đó, cùng với thực tế chữ viết và vở viết của học sinh rất xấu, trình bày bẩn, tôi đã chú trọng xây dựng nền nếp “Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp”cho học sinh và đến nay, sau ba năm học (2007-2008) kiên trì thực hiện phong trào đó chúng tôi đã đúc rút ra được một số biện pháp bước đầu có hiệu quả trong việc xây dựng nền nếp “Giữ vở sạch - Viết chữ đẹp” cho học sinh. Trong khuôn khổ của một đề tài sáng kiến kinh nghiệm tôi xin được trình bày nội dung giải pháp cụ thể như sau: 
 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ :
 I. NGUYÊN NHÂN :
Các em học sinh gặp rất nhiều khó khăn về kỹ năng chữ viết, giữ vở cụ thể là:
- Mẫu chữ viết không thống nhất, có những em chưa biết viết, không xác định được dòng kẻ, ngồi viết chưa đúng tư thế vì còn mải chơi, nghịch ngợm 
- Các em chưa xác định được điểm đặt bút, điểm dừng bút khi viết chữ. 
- Chưa xác định được khoảng cách viết giữa các con chữ và các chữ trong từ.
- Các em viết sai về độ cao, thế chữ chưa đúng mẫu.
- Viết nét nối giữa các con chữ (ch, tr, nh, ph, ng, ngh, gh, gi) chưa đúng, chưa đẹp.
- Mặt khác các em chuyển từ hoạt động vui chơi sang hoạt động học nhiều hơn, phải viết nhiều các em mỏi tay dẫn đến nản chí khi viết. 
 - Khi viết sai các em gạch xóa, tẩy tùy tiện, tay tì lên giấy không đúng quy định , nên vở viết của các em rất bẩn nhầu nát, quăn mép.
	- Giấy viết, loại bút, loại mực cũng không đồng nhất. Giấy, bút, mực kém chất lượng làm cho bài viết của các em xấu đi rất nhiều.
	- Vở ghi chép các môn học của học sinh lẫn lộn, trình bày không khoa học, tùy tiện .
 - Học sinh không có nề nếp thói quen tốt trong khi viết, trình bày bài, vở.
	- Vở ghi, dụng cụ viết của học sinh còn chưa được gia đình xác định, đầu tư đúng mức.
	- Chữ viết của giáo viên chưa chuẩn mực, chưa thống nhất về kiếu dáng theo quy định.
	- Chưa có quy định chung cũng như kế hoạch thực hiện về nề nếp giữ vở sạch – viết chữ đẹp cụ thể đối với giáo viên và học sinh.
 II. GIẢI PHÁP :
1. Chuẩn bị điều kiện cơ sở vật chất để học sinh rèn luyện chữ viết :
Một nhân tố không thể thiếu được khi dạy tập viết (luyện chữ) cho học sinh là sự chuẩn bị về phòng học, bàn ghế, bảng lớp cùng với bảng con, bút, vở của học sinh. 
a) Phòng học :
Nhân tố quan trọng đầu tiên là phòng học đúng quy định, có hệ thống cửa sổ thoáng mát, đủ ánh sáng. Nhà trường đã trang bị đầy đủ bóng điện và 5 chiếc quạt treo tường trong các lớp để phục vụ cho việc dạy và học trong những ngày trời mưa, trời tối không có ánh sáng mặt trời các em có đủ ánh sáng để học tập và viết bài, các em không bị nóng bức chảy mồ hôi làm ướt vở trong những ngày hè nóng bức. 
b. Bàn ghế học sinh :
Nhà trường đã trang bị cho học sinh những bộ bàn ghế phù hợp với lứa tuổi học sinh từng lớp tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh ngồi học, ngồi viết tốt. 
c. Bảng lớp :
- Bảng lớp là phương tiện rất cần thiết đối với giáo viên. Việc trình bày bảng là bài mẫu cho học sinh học tập và noi theo. Bảng lớp chúng tôi được sơn chống loá và có kẻ dòng phù hợp với yêu cầu của học sinh, việc trang bị bảng chuẩn sẽ giúp cho giáo viên trình bày bài viết trên bảng lớp được đúng đẹp và dễ dàng. Đồng thời cũng là để giúp học sinh dễ theo dõi nội dung bài viết. 
d. Bảng con của học sinh : 
- Chúng tôi yêu cầu thống nhất một loại bảng nhựa cùng kích thước 20 x 25cm mặt bảng có kẻ ô vuông rõ ràng cỡ (5 x 5cm) có chia thành các dòng kẻ nhỏ. 
Yêu cầu học sinh dùng khăn ẩm giặt sạch, để lau bảng (khăn mặt cũ rộng vừa phải, giặt ẩm) 
e. Phấn và bút; giấy viết viết :
* Phấn viết :
Chúng tôi yêu cầu học sinh dùng phấn trắng, mềm (hãng phẫn Mic). Đồng thời chúng tôi hướng dẫn cách trình bày bảng sao cho khi viết không phải xoá đi nhiều lần để đỡ mất thời gian và tránh được thao tác thừa khi viết bảng. 
* Bút viết:
- Bút chì:(đối với HS lớp 1 giai đoạn đầu). Chọn bút chì đốt loại mềm để thuận tiện khi sử dụng và đỡ mất thời gian vót chì, dành thời gian đó để cho luyện viết. 
- Bút mực: Chúng tôi cho các em viết bằng bút máy, chọn bút nét nhỏ, có nét thanh đậm viết một loại mực tím hoặc xanh Queen.
* Giấy viết: Ngay từ đầu năm học chúng tôi thống nhất trao đổi với phụ huynh học sinh mua giấy cho các em loại giấy chất lượng tốt có ô vuông 5 ly.
2. Rèn tư thế ngồi viết - cách cầm bút :
Hoạt động viết thuận lợi phụ thuộc rất nhiều vào tư thế và cách cầm bút của các em, bởi vậy: 
- Muốn rèn chữ cho học sinh trước hết giáo viên phải rèn cho các em tư thế ngồi viết đúng: Thoải mái, không gò bó. Lưng thẳng, không tỳ ngực vào bàn, đầu hơi cúi, mắt cách vở khoảng 25 đến 30cm. Hai chân đặt vuông góc dưới bàn, tay trái tì nhẹ nhàng mép vở để giữ vở. Cột sống luôn ở tư thế thẳng đứng, vuông góc với mặt ghế ngồi. Hai chân thoải mái, không chân co chân duỗi.
- Cầm bút bằng 3 ngón tay: Ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa của bàn tay phải. Khi viết di chuyển bút từ trái sang phải, cán bút nghiêng về phía bên phải cổ tay, khuỷu tay và cánh tay cử động theo mềm mại thoải mái. Hai tay phải đặt đúng điểm tựa quy định. Tay trái để xuôi theo chiều ngồi, giữ lấy mép vở cho khỏi xô lệch, đồng thời làm điểm tựa cho trọng lượng nửa người bên trái đảm bảo ánh sáng phải đủ độ và thuận chiều, chiếu sang từ bên trái sang.
- Tuyệt đối không cầm bút dựng đứng 90 độ như cách cầm bút lông, không để ngửa hoặc úp quá nghiêng bàn tay về phía bên trái. Lúc viết, đưa bút chì từ trái sang phải, từ trên xuống dưới. Các nét đưa lên hoặc đưa sang ngang phải nhẹ tay, không ấn mạnh đầu bút vào mặt giấy, điều khiển cây bút bằng các cơ ở cổ tay và các ngón tay.Việc giúp học sinh ngồi viết đúng tư thế và cầm bút đúng sẽ giúp các em viết đúng và viết được nhanh. 
3. Rèn cách để vở khi viết :
- Khoảng cách từ mắt đến vở 25 -30 cm. Khi viết chữ về bên phải, quá xa lề vở, cần xê dịch vở sang trái để mắt nhìn thẳng nét chữ, tránh nhoài người về bên phải để viết tiếp. 
4. Rèn giữ vở sạch và trình bày vở :
- Vở phải luôn giữ sạch, có đủ bìa nhãn, không bỏ vở, xé trang. Không bôi mực ra vở, không làm quăn mép vở. Vở viết của học sinh chọn cùng một loại giấy trắng, không nhoè mực... 
5. Dạy các nét cơ bản :
Đầu tiên giáo viên dạy cho học sinh viết hai nét ngang vào sổ. Viết cơ bản hai nét trên cũng dễ viết và nó giúp học sinh giúp học sinh sau này có dạng chữ viết thẳng, ngay ngắn từ đầu. Sau khi rèn kỹ hai nét trên, giáo viên mới tiến hành dạy các nét móc xuôi, nét móc ngược, nét móc hai đầu, nét khuyết. 
Để trong quá trình dạy luyện viết được thông nhất trong cách gọi tên các nét, giáo viên thống nhất với học sinh cách gọi tên các nét như sau: 
	- Nét sổ 	- Nét cong hở trái 
	- Nét ngang 	- Nét cong hở phải 
	- Nét xiên phải 	- Nét cong kín 
	- Nét xiên trái 	- Nét cong kín
	- Nét móc xuôi 	- Nét khuyết trên 
	- Nét móc ngược	- Nét khuyết dưới 
	- Nét móc 2 đầu 	- Nét thắt giữa 
Làm tốt phần này là tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh khi viết chữ được đúng đẹp theo mẫu. 
6. Rèn luyện học sinh viết đúng mẫu chữ :
Đây là bước vô cùng quan trọng và khó khăn với tất cả giáo viên và học sinh. Giáo viên cần hướng dẫn kỹ để các em nắm được cấu tạo chữ viết theo đúng quy trình mẫu. Ngoài ra, giáo viên viết mẫu trên bảng và ở vở cho học sinh quan sát - chữ viết của cô phải đúng theo mẫu và đẹp. Giáo viên cần chấm, chữa lỗi để học sinh phát hiện ra lỗi sai của mình và sửa kịp thời.
Để giúp học sinh viết đúng mẫu trong giờ tập viết và luyện viết giáo viên hướng dẫn các em viết qua hai giai đoạn.
+ Giai đoạn quan sát mẫu trên bảng và viết ra bảng con: giáo viên cho các em quan sát kĩ chữ mẫu trên bảng. Qua phân tích, giảng giải các em nắm được cấu tạo chữ viết và nắm được quy trình viết. Sau đó giáo viên cho các em viết trên bảng con. Giai đoạn đầu khi các em mới viết, giáo viên hướng dẫn trực tiếp trên bảng con hoặc có chữ mẫu đã trình bày sẵn trên bảng con để học sinh nhìn vào đó mà viết theo. Giai đoạn sau các em quan sát và tự viết vào bảng con dưới sự hướng dẫn trực tiếp của giáo viên ở trên bảng lớn. Sau đó giáo viên kiểm tra và sửa chữa lỗi sau cho các em trực tiếp ở bảng con. Giáo viên lưu ý sửa cho các em học sinh về độ cao, độ rộng. khoảng cách các con chữ đã đúng mẫu chưa. 
- Giáo viên quan sát sửa bài cho từng HS ngay trên bảng con .
- Cho nhận xét bài viết của bạn trên bảng, GV yêu cầu học sinh nhận xét: độ cao và khoảng cách
Giai đoạn quan sát chữ mẫu và viết vào trong vở tập viết. Giáo viên cho học sinh quan sát kĩ chữ mẫu đầu dòng xem chữ cần viết, từ cần viết cao bao nhiêu, khoảng cách các con chữ trong một chữ, khoảng cách các chữ trong từ là bao nhiêu, sau đó mới đặt bút viết.
7. Xác định vị trí các đường kẻ, điểm dừng bút, điểm đặt bút :
- Đường kẻ ly (1,2,3,4,5)
- Đường kẻ dọc (6, 7,8) 
- Điểm dừng bút là vị trí kết thúc của chữ trong một chữ cái. Điểm dừng bút có thể trùng với điểm đặt bút hoặc không nằm trên đường kẻ li. 
- Điểm đặt bút là vị trí bắt đầu khi viết một nét trong một chữ cái. Điểm đặt bút có thể nằm trên đường kẻ li hoặc không nằm trên đường kẻ ly. 
8. Xác định khoảng cách :
- Qua các giờ tập viết, luyện viết giáo viên giúp học sinh nhận thấy rằng: Khoảng cách giữa các con chữ trong một chữ là nửa thân con chữ, các nét chữ trong một chữ phải viết liền nét. 
- Hướng dẫn cách ghi dấu thanh: khi viết dấu các chữ có dấu thanh quy trình viết liền mạch bằng cách lia bút theo chiều từ trái qua phải, từ trên xuống dưới, đánh dấu nguyên âm trước, đánh dấu thanh sau.
- Các dấu huyền, sắc, hỏi, ngã đặt phía trên con chữ, dấu nặng đặt phía dưới con chữ. Viết vừa phải các dấu thanh không viết dài quá, to quá hoặc nhỏ quá.
9. Giáo viên phối hợp với phụ huynh : Thông qua các buổi họp phụ huynh giáo viên cần thống nhất cách đọc và luyện viết ở nhà để phụ huynh có thể giúp các em được nhiều hơn.
10. Động viên, khen thưởng:
- Cuối mỗi tháng, sau khi chấm vở sạch chữ đẹp giáo viên có nhận xét và động viên tuyên dương khen thưởng những học sinh có tiến bộ về chữ viết, học sinh viết đẹp giữ vở sạch... 
- Giữ lại và trưng bày những quyển vở, bài viết trình bày sạch, đẹp trong tủ của lớp để học sinh học tập, thi đua. 
 C . HIỆU QUẢ :
 1.Trước khi sử dụng sáng kiến kinh nghiệm :
 - Chữ viết của các em còn sai nhiều về độ cao, khoảng cách của các con chữ,giữa tiếng với tiếng.
 - Vở chưa được bảo quản cẩn thận, còn vẽ bậy,viết bậy nhiều trong vở. Chưa có ý thức trong việc rèn luyện chữ viết.
 2. Sau khi sử dụng sáng kiến kinh nghiệm :
 Nhằm hưởng ứng phong trào rèn luyện chữ viết đối với giáo viên và học sinh. Hiện nay ở đơn vị tôi, Thủ trưởng yêu cầu mỗi cán bộ - giáo viên – nhân viên phải rèn luyện chữ viết theo mẫu chữ quy định hiện hành. Mỗi người phải luyện viết ít nhất 2 trang vở ô ly/tuần. Và đã tổ chức cho giáo viên thi viết chữ đẹp vòng trường. Bản thân cũng đã đạt giải A trong hội thi “giáo viên viết chữ đẹp” cấp huyện trong hai năm liền ( Năm học : 2008-2009 và 2009-2010)
Đối với học sinh, hàng năm trường đều tổ chức cuộc thi “Giữ vở sạch, viết chữ đẹp “. Qua quá trình rèn luyện chữ viết của học sinh, lớp tôi phụ trách trong những năm qua đạt kết quả hết sức khả quan. Năm nào lớp tôi cũng có học sinh được công nhận “ Giữ vở sạch, viết chữ đẹp “ cấp trường: 
Trương Thị Mỹ Tiên – Lớp 1E – năm: 2001 – 2002. 
Lê Thạch Lam – Lớp 4B – Năm 2002 – 2003.
Nguyễn Ngọc Giáng Hương – Lớp 4A – Năm 2003 – 2004.
Đào Văn Hậu – lớp 4A – Năm: 2004 – 2005.
Nguyễn Thị Anh Thư – Lớp 1B – Năm: 2005 – 2006.
Nguyễn Huỳnh Minh Phú – Lớp 1A – Năm: 2006 – 2007.
Lê Đình Quang – Lớp 1C – Năm: 2007 – 2008.
Lê Nguyễn Trung Nhã - Lớp 1C – Năm: 2007 – 2008.
Trương Thị Kim Mỹ - Lớp 1C – Năm: 2007 – 2008.
Lê Thị Diễm Trinh – Lớp 1C – năm 2008 - 2009
Lê Trương Thanh Thanh– Lớp 1C – năm 2008 - 2009
Hồ Thúy Quỳnh– Lớp 1C – năm 2008 – 2009
Lê Thị Cẩm Giang – Lớp 4B – năm 2009-2010
Nhờ có nền tảng viết chữ đẹp ở lớp dưới nên khi lên lớp trên các em tiếp tục được công nhận “ Giữ vở sạch, viết chữ đẹp “ cấp trường và một số em đạt giải cấp Huyện.
 D. PHẠM VI ÁP DỤNG : 
Những giải pháp trên mang lại hiệu quả khá cao và rất dễ thực hiện đối với mọi giáo viên, mọi địa bàn từ thành thị đến nông thôn .
 E. NGUYÊN NHÂN THÀNH CÔNG VÀ TỒN TẠI :
 1 . Nguyên nhân thành công : 
 - Trong những năm qua nhờ vận dụng các giải pháp trên nên đã tạo được niềm tin trong giảng dạy , ý thức rèn luyện chữ viết của học sinh ngày một nâng lên rõ rệt, tỉ lệ học giữ vở sạch viết chữ đẹp ngày một nâng lên.
 2. Tồn tại : 
 Bên cạnh những kết quả đạt được vẫn còn một số hạn chế sau :
 - Bản thân giáo viên phải viết chữ đúng mẫu quy định.
 - Giáo viên cần phải nắm được độ cao và khoảng cách cuả các con chữ theo quy định. Bản thân giáo viên phải tự rèn luyện chữ viết cho mình, chữ viết phải đúng mẫu, đẹp, không nên viết chữ cẩu thả.
 - Thường xuyên theo dõi, uốn nắn chữ viết của các em.
 - Mất thời gian rất nhiều đối với học sinh yếu 
 F. BÀI HỌC KINH NGHIỆM :
Qua thực tế giảng dạy và rèn luyện chữ viết cho học sinh trong những năm qua, bản thân giáo viên cần phải thực hiện tốt những việc như sau :
Bản thân giáo viên phải tự rèn luyện chữ viết cho mình, chữ viết phải đúng mẫu, đẹp, không nên viết chữ cẩu thả.
Rèn luyện chữ viết cho học sinh bắt đầu từ những nét cơ bản, cách cầm bút, tư thế ngồi của các em.
Luôn luôn bồi dưỡng lòng say mê rèn luyện chữ viết cho các em.
Cần giúp học sinh thấy được ý nghĩa của việc rèn luyện chữ viết.
Thường xuyên động viên, uốn nắn, sửa sai các em, khi các em viết sai không nên trách móc nặng lời đối với các em.
Thường xuyên biểu dương, khen ngợi các em đúng lúc, kịp thời.
Thường xuyên theo dõi, kiểm tra vở của học sinh.
Giáo dục ý thức tự rèn luyện chữ viết không chỉ ở lớp mà còn ở nhà; không chỉ luyện viết ở vở mà còn luyện viết ở bảng.
Luôn trao đổi với phụ huynh về những mặt tồn tại của các em để gia đình theo dõi uốn nắn kịp thời.
 G. KẾT LUẬN :
Viết chữ đẹp là nguyện vọng, là lòng mong muốn của giáo viên, học sinh, cán bộ và nhân dân. Một trong những những biện pháp đem lại hiệu cao trong việc viết chữ đẹp chính là rèn luyễn chữ viết cho học sinh trong quá trình giảng dạy.
Trên đây là một số giải pháp mà tôi đã đưa ra để đồng nghiệp cùng nghiên cứu và đóng góp cho sáng kiến kinh nghiệm này ngày càng hoàn thiện hơn. 
 Thạnh Mỹ Tây, ngày 16 tháng 11 năm 2010
 Người viết
Nguyễn Văn Tính