Giáo án Tiếng Việt bài 2: Từ ghép – từ láy

 BÀI 2: 
TỪ GHÉP – TỪ LÁY
I.Mục tiêu:
Củng cố nâng cao kiến thức về từ ghép- từ láy.
Biết xác định đúng từ ghép –từ láy.
II.Hoạt động dạy học:
1.Kiến thức cần nhớ:
Từ ghép: được tạo ra theo phương thức ghép
( quan hệ ngữ nghĩa)
Từ phức
Từ láy:được tạo ra theo phương thức láy: liên kết ngữ âm
(quan hệ về âm)
Phân biệt từ ghép- từ láy:
Từ ghép
Từ láy
A+ B = AB (nghĩa chung)
 -2 tiếng trở lên có quan hệ về nghĩa
 VD:
 sách vở
 ăn ở 
 cây chanh
- Có 2 loại:
Ghép phân loại
Ghép tổng hợp
VD:
xe đạp
xe máy
xe bò
(nghĩa riêng,nghĩa cụ thể để phân loại)
-Quan hệ chính phụ
-Phân biệt với ghép tổng hợp; tìm thêm 1 từ thứ hai có yếu tố đó xuất hiện để đặt trong nghĩa chung
Thuyền bè
Quần áo
Ăn ở
( nghĩa chung:nghĩa khái quát)
Ăn ở:sinh hoạt, cư xử với nhau
-Quan hệ bình đẳng
 *Chú ý:Từ ghép có âm lặp lại ngẫu nhiên:
 chùa chiền
 đi đứng 
 chạy nhảy
Cần căn cứ vào nghĩa để xác định không phải là từ láy
A --> A A'( nghĩa khác A)
-2 tiếng trở lên có quan hệ về âm
 xinh xắn
 nho nhỏ
 lao xao
-Có 2 loại:
Láy hoàn toàn
Láy bộ phận
Hồng hồng 
Xinh xinh
Đo đỏ
 Trăng trắng
-Láy âm:
Xinh xắn
-Láy vần:
Lang thang
*Chú ý:
Từ láy đặc biệt:
ầm ĩ
óc ách
ừng ực
sắc thái nghĩa:
giảm nhẹ
mạnh hơn
nghĩa riêng khác
2.Luyện tập:
Bài 1:
 Các từ in đậm trong các đoạn văn sau là từ ghép hay từ láy? Vì sao?
nhan dân ghi nhớ công ơn của Chử Đồng Tử,lập đền thờ ở nhiều nơi bên sông Hồng. Cũng từ đó hằng năm, suốt mấy tháng mùa xuân,cả một vùng bờ bãi sông Hồng lại nô nức làm lễ, mở hội để tưởng nhớ ông.
Dáng tre vươn mộc mạc,màu tre tươi nhã nhặn.Rồi tre lớn lên,cứng cáp,dẻo dai, vững chắc.Tre trông thanh cao, giản dị,chí khí như người.
Từ ghép: 
Nhân dân
Bờ bãi
Vì:các tiếng có quan hệ về nghĩa,hình thức âm thanh ngẫu nhiên giống nhau
Từ ghép:
Dẻo dai
Chí khí
Bài 2:
Tìm các từ phức có trong đoạn văn sau và sắp xếp vào 2 nhóm từ ghép, từ láy:
Giữa vườn lá xum xuê, xanh mướt, còn ướt đẫm sương đêm, có một bông hoa rập rờn trước gió. Màu hoa đỏ thắm, cánh hoa mịn màng, khum khum úp sát vào nhau như còn ngập ngừng chưa muốn nở hết. Đóa hoa tỏa hương thơm ngát.
Bài 3:
 Gạch chân từ không thuộc nhóm cấu tạo với các từ còn lại trong những dãy từ sau:
nắng nôi,nóng nảy,nứt nẻ, nồng nàn,nơm nớp
lạnh lẽo, lạnh lùng, lành lạnh,lạnh tanh, lành lặn
đi đứng, mặt mũi, tóc tai,đứng đắn ,rổ rá
lạnh toát, lạnh giá, lạnh nhạt, lạnh lẽo
ngay thẳng, ngay ngắn, ngay thật,chân thật
thật lòng,thật thà,thành thật,chân thật
3.Luyện tập ở nhà:
Tìm các từ ghép, từ láy có cùng một tiếng đã cho và ghi vào ô thích hợp
 Từ ghép
 Từ láy
 GTH
 GPL
xum xuê
rập rờn
mịn màng
ngập ngừng
vườn lá
xanh mướt
ướt đẫm
Sương đêm
bông hoa
đỏ thắm
cánh hoa
đóa hoa
thơm ngát
a. nắng nôi,nóng nảy,nứt nẻ, nồng nàn,nơm nớp -->ghép
b. lạnh lẽo, lạnh lùng, lành lạnh,lạnh tanh, lành lặn-->ghép
c .đi đứng, mặt mũi, tóc tai,đứng đắn ,rổ rá -->láy
d. lạnh toát, lạnh giá, lạnh nhạt, lạnh lẽo-->láy
e. ngay thẳng, ngay ngắn, ngay thật,chân thật-->láy
f. thật lòng,thật thà,thành thật,chân thật -->lá
Tiếng
Các từ ghép
Các từ láy
Xấu
Cong
Vuông
tròn
Xấu tính...
Cong vút... ...
...
Xấu xa...
Cong cong
...
...