Sáng kiến kinh nghiệm Dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh tại trường TH Hồ Thị Kỷ B

BẢNG ĐỀ MỤC- SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
Dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh
Phần thứ nhất : Đặt vấn đề
Thuận lợi
Khó khăn
Phần thứ hai : Những biện pháp giải quyết vấn đề
Thực trạng
Nguyên nhân
Các biện pháp thực hiện 
. Nắm vững mục tiêu của môn Tiếng Việt ở bậc tiểu học
Chuẩn bị tốt bài dạy .
Thường xuyên theo dõi , đánh giá kết quả học tập của học sinh
. Thường xuyên trao đổi chuyên môn , dự giờ đồng nghiệp
Phần thứ ba : Kết thúc vấn đề
Kết quả đạt được
Bài học kinh nghiệm
Kết luận
 Hồ Thị Kỷ ; ngày 10 tháng 04 năm 2009
 Người viết : Trần Quốc Việt
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
DẠY CÁC BÀI TẬP ĐỌC LỚP 4 THEO HƯỚNG TÍCH CỰC HÓA CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA HỌC SINH 
TẠI TRƯỜNG TH HỒ THỊ KỶ B
Phần thứ nhất : Đặt vấn đề 
 Môn Tiếng việt ở bậc tiểu học là một môn bao gồm nhiều phân môn , trong đó có phân môn Tập đọc . Tập đọc là một trong những phân môn có nhiệm vụ hình thành năng lực ngôn ngữ cho học sinh , đây là cơ sở của mỗi học sinh đến trường .
 Dạy học sinh học phân môn Tập đọc là hoạt động hướng cho người học các tiếp nhận thông tin , thông báo thông tin và mở rộng khả năng giao tiếp của bản thân . Người không biết đọc chỉ có khả năng tiếp nhận thông tin chủ yếu bằng nghe , thông báo thông tin chủ yếu bằng nói . Đối với phân môn Tập đọc , kỹ năng đọc là một trong bốn kỹ năng chính cần đạt được của học sinh tiểu học . Với môn Tiếng việt , kỹ năng này vừa thể hiện vốn hiểu biết ngôn ngữ , vừa thể trình độ ngôn ngữ của học sinh . Cho nên , từ trước đến nay kỹ năng đọc được xem là một tiêu chuẩn đánh giá chất lượng học tập của học sinh tiểu học .
 Nhiệm vụ là hình thành kỹ năng cho học sinh : Đọc đúng , đọc nhanh , đọc hiểu và đọc diễn cảm , dạy các bài Tập đọc theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh nhằm đạt đến yêu cầu giúp học sinh phát huy hết khả năng tự học , tự tìm hiểu của mình , rèn luyện kỹ năng tư duy , diễn đạt phù hợp với trình độ phát triển của học sinh và đặc điểm của từng địa phương 
 Với mục tiêu giáo dục tiểu học là : “ Hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về tình cảm , trí tuệ , thể chất năng lực thẫm mỹ và các kỹ năng cơ bản để học tiếp các bậc học trên hoặc để đi vào cuộc sống lao động “ . Vì vậy cùng với việc thay đổi nội dung , chương trình sách giáo khoa thì việc thay đổi phương pháp , hình thức dạy học cũng cần quan tâm để phù hợp với nội dung , chương trình và trình độ nhận thức của học sinh .
 Đổi mới phương pháp dạy học ở tiểu học là phát hiện , lựa chọn và sử dụng phương pháp cụ thể phù hợp với quan điểm dạy học “ Lấy học sinh làm trung tâm “ và phù hợp với nội dung giáo dục . Như vậy phương pháp , hình thức dạy học là một trong những yếu tố quan trọng trong quá trình dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh .
 * Thuận lợi : - Được sự quan tâm , chỉ đạo sâu sát của lãnh đạo phòng GD & ĐT Thới Bình 
 - Đời sống nhân dân sau chuyển dịch cơ cấu kinh tế có phần phát triển hơn .
 - Nhiều chế độ đãi ngộ thõa đáng đối với giáo viên , nên an tâm trong công tác và giảng dạy .
 - Tập thể nhà trường đồng lòng , thống nhất ý chí tạo thành sức mạnh đoàn kết trong đơn vị .
 * Khó khăn : - Trong những năm qua việc đổi mới phưpưng pháp dạy học : Lấy học sinh làm trung tâm “ các môn học nói chung , riêng phân môn Tập đọc , giáo viên gặp không ít klhó khăn . Đặc biệt tại Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B , học sinh dân tộc khá đông cho nên việc dạy phân môn Tập đọc lại càng khó khăn hơn . Xuất phát từ những khó khăn trên tôi luôn trăn trở nghiên cứu , tìm tòi , học hỏi , tham khảo tài liệu , đọc sách báo và qua phong trào Viết sáng kiến kinh nghiệm do nhà trường phát động , tôi mạnh dạn đề xuất với Lãnh đạo nhà trường thống nhất cho tôi viết sáng kiến , cải tiến phương pháp dạy học phân môn Tập đọc tại lớp 4A1 Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B và tôi đã đi sâu vào nghiên cứu đề tài : “ Dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh “ . Với việc áp dụng đề tài này , bước đầu đã thu được kết quả tương đối khả quan . Tuy nhiên đây cũng chỉ là một biện pháp nhỏ nhằm nâng cao chất lượng học các bài tập đọc cho học sinh lớp 4 tại Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B . Tôi rất mong sự được sự góp ý của Hội đồng khoa học các cấp và đồng nghiệp để sáng kiến của tôi được hoàn chỉnh hơn , áp dụng rộng rãi trong đơn vị .
Phần thứ hai : Những biện pháp giải quyết vấn đề
 1. Thực trạng của vấn đề dạy học phân môn Tập đọc ở trường hiện nay .
 Để áp dụng với với yêu cầu của xã hội hiện nay nhằm nâng cao chất lượng giáo dục , đòi hỏi mỗi giáo viên phải không ngừng tìm tòi , học hỏi trao đổi kinh nghiệm để cải tiến , đổi mới phương pháp dạy học nhằm nâng cao hiệu quả trong quá trình giảng dạy .
 Qua việc dự giờ thao giảng ở Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B , tôi nhận thấy nhiều giáo viên rất tích cực và có nhiều cố gắng trong việc thực hiện các chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học . Tuy nhiên , trên thực tế nhiều giáo viên còn lúng túng khi áp dụng các phương pháp đó vào quá trình dạy học và hầu như họ phần lớn dựa vào hướng dẫn của sách giáo viên và thực hiện nó một cách trung thành , máy móc mà thiếu sự quan tâm đến sự tiếp thu bài của học sinh nên hiệu quả đạt được trong các tiết dạy còn thấp 
 2. Nguyên nhân :
 - Do một số giáo viên chưa nghiên cứu bài dạy chu đáo trước khi đến lớp 
 - Một số giáo viên xem nhẹ khâu chuẩn bị đồ dùng dạy học cho các tiết dạy 
 - Giáo viên ngại thay đổi phương pháp , hình thức tổ chức dạy học nên họ thường sử dụng các phương pháp , hình thức dạy học cũ đã thành đường mòn mà lâu nay thường hay sử dụng để áp dụng vào các tiết dạy .
 - Giáo viên chưa chú ý đến việc coi học sinh là nhân vật trung tâm của quá trình dạy học .
 - Phụ huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc học tập của con em mình , một số học sinh chưa thực sự tích cực tự giác trong học tập vì ở đây số học sinh dân tộc khá đông , còn mang tính trông chờ , ỉ lại .
 Trong năm học 2008 – 2009 được sự nhất trí của lãnh đạo nhà trường và giáo viên chủ nhiệm lớp . Ngay từ đầu năm học , tôi đã tiến hành điều tra , khảo sát chất lượng phân môn Tập đọc của học sinh lớp 4A1 Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B . Kết quả đạt được khi chưa áp dụng : “ Dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh “ như sau : Tổng số học sinh 25 em
Loại giỏi
Loại khá
Loại trung bình
Loại yếu
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
2
8%
8
32%
13
52%
2
8%
 Trước thực tế đó , để đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực nhằm đem lại hiệu quả cao trong tiết dạy phân môn Tập đọc tôi đã tiến hành thực hiện các biện pháp như sau : 
 3. Các biện pháp thực hiện dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh .
 3.1 . Nắm vững mục tiêu môn Tiếng việt ở bậc tiểu học 
 Dạy phân môn Tập đọc giáo viên phải nắm được mục tiêu chung của môn Tiếng việt ở tiểu học đó là :
 - Hình thành các kỹ năng giao tiếp cơ bản ( nghe , nói , đọc , viết ) và những hiểu biết về ngữ âm , từ vựng , ngữ pháp .
 - Năng lực tư duy ( độc lập , sáng tạo , phê phán ) .
 - Năng lực dùng tiếng mẹ đẻ để học tập các môn học khác trong chương trình một cách có hiệu quả .
 - Hiểu biết những giá trị chuẩn mực , phong tục tập quán có liên quan đến việc sử dụng tiếng việt và khả năng vận dụng những hiểu biết vào học tập và đời sống .
 Những yếu tố trên là những căn cứ để xác định cho mục tiêu của việc dạy các bài Tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh .Vì vậy mục tiêu của việc tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh trong dạy phân môn Tập đọc cho học sinh lớp 4 nhằm :
 - Dạy học sinh các cách hoạt động để lĩnh hội một số văn bản phổ biến thường gặp trong cuộc sống hàng ngày để làm giàu thêm kiến thức cho bản thân .
 - Thông qua việc lĩnh hội văn bản , tập cho học sinh từng bước hình thành các thao tác tư duy , từ đó cùng với các môn học khác góp phần hình thành năng lực giải quyết vấn đề ở học sinh .
 3.2 . Chuẩn bị tốt bài dạy :
 - Trước khi tiến hành giảng dạy : Giáo viên phải có sự chuẩn bị chu đáo ; đây là một trong những bước quan trọng để tiết học tiến hành theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh được thành công .
 - Công việc chuẩn bị của giáo viên bao gồm : 
 + Nhắc học sinh đọc bài trước ở nhà : Đây là bước đệm ( bước chuẩn bị ) của học sinh giúp cho việc đọc bài ở trên lớp được lưu loát hơn nhằm tiết kiệm được thời gian của tiết học trên lớp .
 + Chuẩn bị đồ dùng học tập ( phiếu bài tập ) : Đây là công việc không thể thiếu đối với tiết dạy phân môn Tập đọc được tiến hành theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh . Phiếu học tập được coi là tài liệu , là đồ dùng học tập và là một trong những căn cứ để đánh giá mức độ tiếp thu bài của học sinh .
 + Dự kiến các từ ngữ mà học sinh cho là khó hiểu : Mỗi tiết dạy giáo viên phải dự kiến được nhiều tình huống về từ ngữ để giảng nghĩa cho học sinh , bở thực tế trong quá trình dạy học , nhiều học sinh đã hỏi những từ ngữ tưởng chừng rất quen thuộc và gần gũi , có dự kiến được những tình huống này khi lên lớp giáo viên mới cảm thấy tự tin để thực hiện thành công tiết dạy .
+ Chuản bị hệ thống câu hỏi cho học sinh : Hệ thống câu hỏi cần phải ngắn gọn , dể hiểu , phù hợp với đối tượng học sinh trong lớp , lấy các câu hỏi trong sách giáo khoa , sách giáo viên làm chuẩn nhưng không nhất thiết phải giống hoàn toàn . Giáo viên cũng có thể chia nhỏ các câu hỏi để học sinh trả lời dễ dàng hơn .
 + Dự kiến các hình thức tổ chức dạy học sẽ tiến hành trong tiết dạy : Đây là cách thức tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh . Tùy thuộc vào từng bài mà giáo viên tiến hành hướng dẫn cho học sinh học theo các hình thức khác nhau ( học theo lớp , nhóm , cặp đôi và cá nhân ) . Sự phối hợp các hình thức tổ chức dạy học khác nhau tạo nên sự mềm dẻo , linh hoạt và sinh động trong quá trình dạy học và quan trọng hơn nó tạo điều kiện cho giáo viên có thể cá thể hóa việc dạy học , tạo cơ hội cho mọi học sinh đều được tham gia vào hoạt động học tập , tạo cho học sinh cách làm việc tập thể theo nhóm , cách phối hợp với bạn bè trong công việc , cách chủ động tự tin trình bày ý kiến cá nhân . Đối với dạy phân môn Tập đọc , việc phối hợp các hình thức tổ chức lớp học nói trên tạo nên môi trường thuận lợi cho việc giao tiếp , cho việc rèn luyện 4 kỹ năng sử dụng tiếng việt .
3.3 . Thường xuyên theo dõi , đánh giá kết quả học tập của học sinh .
 Đánh giá kết quả học tập của học sinh là một khâu quan trọng trong quá trình dạy học không chỉ đối với phân môn Tập đọc của môn Tiếng việt mà nó còn quan trọng đối với tất cả các môn học khác . Dựa vào kết quả đánh giá sau mỗi bài học , mỗi phần , mỗi chủ điểm mà giáo viên mới có thể điều chỉnh các hình thức dạy học sao cho phù hợp với từng đối tượng học sinh . Với việc dạy các bài tập đọc theo hướng tích cực hóa các hoạt động của học sinh , giáo viên có điều kiện để theo dõi , nhận xét khả năng tiếp thu và kết quả học tập của học sinh một cách chính xác và thường xuyên dựa vào phiếu bài tập mà các em được làm trong mỗi bài học .
Việc đánh giá kết quả học tập của các em học sinh sau mỗi bài học cũng là một trong những biện pháp giúp cho học sinh cảm thấy hào hứng , tích cực khi tham gia vào tiết học . Ở mỗi tiết học , giáo viên cần biết hướng dẫn học sinh tham gia nhận xét kết quả của bạn tự đánh giá kết quả của bản thân trong quá trình luyện tập . Giáo viên chỉ tóm tắt , nhận xét chung ( cần khen nhiều , biểu dương những em làm tốt ) . Tuy nhiên , trong khi hướng dẫn học sinh học bài nếu có em còn gặp lúng túng thì giáo viên có thể nhắc nhở một cách nhẹ nhàng , động viên để các em tiếp tục tiết học ; tránh trường hợp vì các em đọc sai , trả lời không đúng mà giáo viên ngắt câu trả lời hay có những hình thức nhục mạ các em .
3.4. Thường xuyên trao đổi chuyên môn , dự giờ của đồng nghiệp 
 Việc trao đổi chuyên môn nghiệp vụ , tham gia dự giờ là việc làm không thể thiếu đối với mỗi giáo viên . Trong những năm gần đây , ngoài việc dự giờ các giáo viên trong trường , mỗi giáo viên còn được tham gia dự giờ của các đồng nghiệp trong cụm , đây là điều kiện để học hỏi những ý kiến , những kinh nghiệm hay của các giáo viên trong trường , trong cụm và đây cũng là giải pháp để giáo viên tích lũy kinh nghiệm cho bản thân , đặc biệt là cách thức tổ chức phối hợp các hình thức dạy học trong một tiết sao cho phù hợp với từng phân môn , từng bài dạy .
Phần thứ ba : Kết quả đạt được và bài học kinh nghiệm
1. Kết quả đạt được :
 Với việc tiến hành giờ dạy bài tập đọc theo hướng tích cực hoac các hoạt động học tập của học sinh , tôi nhận thấy kết quả đật được tương đối khả quan . Học sinh tất cả đều được làm việc , các em hào hứng tham gia các hoạt động học tập , đồng thời tạo không khí thoải mái trong quá trình học tập . Các em được trao đổi , được thể hiện tính độc lập , sáng tạo , được thể hiện khả năng nhận thức của mình trong quá trình học tập , cho nên giờ học trở nên sôi động ngay từ đầu , kích thích được hứng thú học tập của học sinh trong tiết học .
 Tất cả mọi học sinh đều được tham gia làm việc với sách giáo khoa , phiếu bài tập một cách tích cực và phần lớn là các em nắm được và tự tìm được cách đọc bài văn , bài thơ với giọng điệu phù hợp , đồng thời các em nắm được nội dung của bài đọc thông qua phiếu bài tập một cách nhẹ nhàng .
 Sau khi thực nghiệm , tôi đã tiến hành điều tra kết quả học tập của học sinh . Với việc dạy theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh tại lớp 4A1 Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B kết quả sau khi áp dụng : Dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh như sau :
 Tổng số học sinh được điều tra : 25 em 
Thời điểm
Loại tốt
Loại khá
Loại T. bình
Loại yếu
SL
TL
SL
TL
SL
TL
SL
TL
Đầu năm 
( chưa áp dụng SKKN )
2
8%
8
32%
13
52%
2
8%
Cuối năm 
( khi áp dụng SKKN )
8
32%
12
48%
5
20%
-
-
2. Bài học kinh nghiệm
 Qua thời gian nghiên cứu , tìm hiểu và vận dụng , được sự giúp đỡ của ban giám hiệu , tổ chuyên môn , các bạn đồng nghiệp và giáo viên chủ nhiệm cùng với sự nỗ lực của bản thân tôi rút ra được một số kinh nghiệm như sau :
 - Giáo viên phải là người có lòng yêu nghề , mến trẻ , nhiệt tình với chuyên môn , có trách nhiệm với học sinh .
 - Phải chuẩn bị bài dạy một cách chu đáo trước khi lên lớp , đặc biệt là hệ thống câu hỏi , phiếu bài tập và các tình huống về từ ngữ mà học sinh có thể yêu cầu giải nghĩa .
 - Giáo viên phải chủ động được kiến thức trong các tiết dạy . Vì vậy mỗi giáo viên phải không ngừng tự học , tự bồi dưỡng để nâng cao năng lực ngôn ngữ , kiến thức văn học , kiến thức từ vựng 
 - Phải luôn tạo không khí thoải mái cho học sinh trong tiết học , thay đổi các hình thức dạy học , tránh các quy định máy móc , khô khan làm cho học sinh cảm thấy nhàm chán với tiết học .
 - Quan tâm đến mọi đối tượng học sinh trong lớp nhằm bồi dưỡng cho học sinh yếu kém và học sinh khá giỏi .
 - Thực hiẹn tốt bồi dưỡng tay nghề thông qua dự giờ , thăm lớp của đồng nghiệp để kịp thời phát hiện , uốn nắn những nhược điểm trong giảng dạy , trên cơ sở đó phát huy tính tự giác , tự chủ phấn đấu vươn lên của mỗi giáo viên .
 - Lập kế hoạch bài học sát với thực trạng dạy và học của lớp mình . Đề ra những biện pháp dạy học thích hợp nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh 
 - Phải biết tận dụng hết sức mạnh tập thể , phát huy khả năng sáng tạo , tích cực chủ động của học sinh trong quá trình giảng dạy . Qua sự tiến bộ vươn lên của các em khẳng định những đóng góp , phấn đấu của bản thân .
 - Tronh quá trình giảng dạy , giáo viên phải luôn ý thức được học sinh là nhân vật trung tâm của quá trình dạy học , không truyền đạt kiến thức một cách thụ động mà phải hướng học sinh vào những hoạt động để tự tìm ra kiến thức , bản thân giáo viên đóng vai trò tổ chức các hoạt động , là trọng tài khoa học để khẳng định , chốt lại nội dung , kiến thức cho học sinh .
 - Động viên , khen thưởng kịp thời đối với những học sinh có kết quả học tập tiến bộ tạo tâm lý thoải mái cho các em tiếp thu bài .
 3. Kết luận :
 Tập đọc là phân môn khó trong môn Tiếng việt , nhưng đây lại là môn vô cùng quan trọng đối với học sinh , vì thông qua phân môn Tập đọc , học sinh nắm bắt được những kiến thức về tự nhien , xã hội , bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước , hình thành nên nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa .
 Thực tế cho thấy rằng , nếu học sinh học tốt phân môn Tập đọc thì cũng học tốt các môn còn lại ; vì vậy giáo viên phải có kế hoạch tự học , tự bồi dưỡng , luôn nghiên cứu tìm tòi , học hỏi những hình thức dạy học phù hợp với đặc điểm lứa tuổi , đặc điểm tâm lý của học sinh tiểu học nhằm đem lại kết quả trong quá trình dạy học . Tronh kinh nghiệm này , bản thân tôi đã hết sức cố gắng đưa vào áp dụng trong quá trình dạy học . Tuy nhiên đây cũng là kinh nghiệm rút ra trong quá trình nghiên cứu , tìm tòi , học hỏi , tham khảo tài liệu , sách báo  chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình thực hiện nên rất mong được sự đóng góp ý kiến của Hội đồng khoa học các cấp và bạn bè đồng nghiệp để kinh nghiệm được hoàn thiện hơn .
 Tôi xin chân thành cảm ơn !
 Hồ Thị Kỷ ; ngày 10 tháng 04 năm 2009
 Người viết 
 Trần Quốc Việt
PHẦN NHẬN XÉT ĐÁNH GIÁ , XẾP LOẠI
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
- Tên đề tài : Dạy các bài tập đọc lớp 4 theo hướng tích cực hóa các hoạt động học tập của học sinh .
- Tác giả : Trần Quốc Việt - Giáo viên Trường tiểu học Hồ Thị Kỷ B - xã Hồ Thị Kỷ - huyện Thới Bình - tỉnh Cà Mau .
Trường
Phòng GD & ĐT
Nội dung
Xếp loại
Nội dung
Xếp loại
- Đặt vấn đề
- Biện pháp 
- Kết quả phổ biến , ứng dụng
- Tính khoa học 
- Tính sáng tạo
- Đặt vấn đề
- Biện pháp 
- Kết quả phổ biến , ứng dụng
- Tính khoa học 
- Tính sáng tạo
Xếp loại chung ..
 Ngày 13 tháng 04 năm 2009
 Hiệu trưởng 
Xếp loại chung.
 Ngày tháng năm 2009
 Trưởng phòng
Căn cứ kết quả xét , thẩm định của Hội đồng khoa học ngành GD & ĐT cấp tỉnh ; Giám đốc Sở GD & ĐT Cà Mau thống nhất SKKN và xếp loại .
 Ngày tháng năm 2009
 Giám đốc